ДНҚ бірізділіктері:уникальді және қайталанатын.Тандемді қайталанулар

[pic 1]

Реферат

Тақырыбы: ДНҚ бірізділіктері:уникальді және қайталанатын.Тандемді қайталанулар.

                                                         Орындaғaн: Қарсыбаев А.С. 

                                                         Тобы:  ЖМҚБ 01-22

                                                          Қабылдаған: Дарипбек А.Ж.

                                         Шымкент 2022ж  

Жоспар

1. Кіріспе
2. Реттілікті анықтау
3. Уникальді және қайталанатын бірізділіктер
4. Тандемді қайталанулар
5. Қорытынды
6. Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Нуклеин қышқылдарының тізбегі-бұл ДНҚ молекуласында (GACT көмегімен) немесе РНҚ (GACU) аллельдер түзетін нуклеотидтердің ретін көрсететін бес түрлі әріптер жиынтығынан тұратын негіздердің тізбегі. Келісім бойынша реттілік әдетте 5 'соңынан 3' соңына дейін ұсынылады. ДНҚ үшін сезімтал жіп қолданылады. Нуклеин қышқылдары әдетте сызықты (тармақталмаған) полимерлер болғандықтан, тізбекті көрсету бүкіл молекуланың коваленттік құрылымын анықтауға тең келеді. Осы себепті нуклеин қышқылдарының тізбегі бастапқы құрылым деп те аталады.

Бірізділік ақпаратты ұсыну қабілетіне ие. Биологиялық дезоксирибонуклеин қышқылы-тірі тіршілік иесінің функцияларын басқаратын ақпарат.

Нуклеин қышқылдары сонымен қатар екінші құрылым мен үшінші құрылымға ие. Бастапқы құрылым кейде қате түрде бастапқы реттілік деп аталады. Керісінше, екінші немесе үшінші реттік параллель ұғым жоқ.

Нуклеин қышқылы тізбегі әдетте негізгі төрт әріппен өрнектеледі. Олар A, C, G және T. Әрбір әріп мәлім базаны (Base), ал екі база база жұбын (Base pair) құрайды. Ал, база жұбының орналасу тәртібі тұрақты болып келеді. Олар A, T,C, G. Үш өзара көрші база жұбы бір кодонды (құпия цифрды) құрайды. Әрбір кодонға бір амин қышқылы тура келеді және ұқсамаған амин қышқылының қосылуы ұқсамаған ақуызды (протеин) құрайды. ДНҚ-ның қайта түзілуі мен ақуыздың қалыптасуы барысында негіздердің өзара қатарласу тәртібі (заңы) шешуші рөл ойнайды.

Нуклеин қышқылы тізбегін таңбалайтын төрт әріп A, C, G және T болып, олар ДНҚ -дің төрт нуклеин қышқылы есептеледі:

mRNA молекуласының кодон бөіктері. Әр кодон үш нуклеин қышқылы мен бір амин қышқылын қамтиды.

Рибонуклеин қышқылының (РНҚ, RNA) химиялық құрылымы

A = аденин

C = цитозин

G = гуанин

T = тимин

R = G A (purine) пурин базалық

Y = T C (pyrimidine) пиримидин базалық

K = G T (keto) кето

M = A C (amino) амин

S = G C (strong bonds) "Қуатты", сутегінің 3 байланысын қалыптастыру

W = A T (weak bonds) "Әлсіз", сутегінің 2 байланысын қалыптасыру

B = G T C (all but A) А -дан басқасы

D = G A T (all but C) С -дан басқасы

H = A C T (all but G) G -дан басқасы

V = G C A (all but T) Т -дан басқасы

N = A G C T (any) кез келгені

Олар қалыпты жағдайда еш саңлаусыз өзара біріккен күйде тізбек құрайды. Мысалы: AAAGTCTGAC дегендей. Төртеуден жоғары нуклеин қышқылы тізбегін бір тізбек деп атаймыз. Олардың биологиялық функциясы оның тізбегіне байланысты. Әрине, тізбек оң жағынан да, теріс жағынан да келуі мүмкін, кодты болуы, кодсыз болуы мүмкін. DNA тізбегі "ДНҚ қоқысын" ("junk DNA") да қамтуы мүмкін.

Реттілікті анықтау

ДНҚ реттілігі-берілген ДНҚ фрагментінің нуклеотидтер тізбегін анықтау процесі . Тірі тіршілік иесінің ДНҚ тізбегі тірі тіршілік иесі өмір сүріп, көбеюі үшін қажетті ақпаратты кодтайды. Сондықтан дәйектілікті анықтау организмдердің не үшін және қалай өмір сүретіні туралы іргелі зерттеулерде, сонымен қатар қолданбалы пәндерде пайдалы. ДНҚ-ның тірі адамдар үшін маңыздылығына байланысты ДНҚ тізбегін білу кез-келген биологиялық зерттеулерде пайдалы болуы мүмкін . Мысалы, медицинада оны анықтау, диагностикалау және генетикалық аурулардың процедураларын жасау үшін қолдануға болады . Сол сияқты патогенді зерттеу жұқпалы ауруларды емдеуге әкелуі мүмкін. Биотехнология-бұл көптеген пайдалы өнімдер мен қызметтерді бере алатын дамып келе жатқан пән.