Ахиллес пен тасбақа

Ахиллес пен тасбақа

Көне Грекиялық философ Зенон өзінің парадоксалды апорияларымен танымал.Оның 4 танымал жұмбақтары бар.Соның ішінде Ахиллес пен тасбақа жайлы софизмі бәрімізге мәлім.Апория бойынша егерде тасбақа желаяқ Ахиллестен бұрын жарысты бастап кетсе,Ахиллес оны ешқашан қуып жете алмайды.Ахиллес тасбақадан 10 есе тез жүгіреді,бірақ тасбақадан мың қадам артта келе жатыр.Желаяқ ол қашықтықты жүгіріп өткенде,тасбақа алға қарай тағы жүз қадам жасайды.Ахиллес жүз қадам жасағанда,тасбақа тағыда он қадам жасайды.Егер кеңістікті шексіз деп санайтын болсақ,Ахиллес тасбақаны ешқашан қуып жете алмайды.

Алдымен терминді түсініп алайық.

Софизм(грек тілінен аударғанда «қулық» дегенді білдіреді)-қате есептеу арқылы есепті дұрыс етіп көрсету,яғни өтірік дәйектерді келтіру және оның қате екендігін дәлелдеу.

Парадокс(грек тілінен аударғанда қарсы пікір)-әдеттен тыс,күтпеген,ойда жоқ ғажайып болып көрінетін оғаш пікір;қарапайым,дәстүрлі пікірмен келіспейтін,күтпеген жағдайдағы,үйреншікті емес талқылау;қабылданған көріністерге сәйкес келмейтін өзгеше құбылыс.

Математика жағынан алып қарайтын болсақ,бұл апория софизм болып табылатын болған.Алайда 19-ғасырда ғалымдар бұл Зенонның жұмбағын қате деп шығаратын теория ойлап тапты.Сонда матемаикалық тұрғыдан Ахиллес тасбақаны қуып жететіні дәлелденді.

Ал философиялық тұрғыдан қарар болсақ бұл апория парадоксқа жатады.Ахиллес ешқашан тасбақаны қуып жете алмайды,себебі ол тасбақадан озамын деп немесе одан бұрын мәреге жетемін деп мақсат қойған жоқ.Тек сол қойған мақсатының кесірінен ғана ол тасбақаны жеңе