Психологияға кіріспе. Адам туралы ғылымдар жүйесіндегі психологяның орны және міндеттері

Мәлік Сейілбек

Психологияға кіріспе. Адам туралы ғылымдар жүйесіндегі психологяның орны және міндеттері.

Психология - психикальщ кұбылыстардың пайда болуын, даму және қалыптасу заңдыльқтарын зерттейтін ғылым. Психикалық құбылыстар бізді қоршап тұрган сыртқы дуние заттары мен құбылыстарыныц мидағы әр турлі бейнелері  болып табылады. Психологиялық қубылыс (түйсік, ой, сезім, epiк, каблет, мінез, әдет, т.б.) көпшілігімізге өз тәжірбиемізден жаксы мәлім, күнделікті тілімізде жиі кездесетін ұғымдар. Бip қарағанда бұлардың мәнін әрқайсымыз тез ажырата да білетін сияқтымыз. Бipaқ психикалық құбылыстардыц мәнін ғылыми тұрғыдан түсіну арқылы жан-жақты ажыратуга болады. Осы мәселені ғылыми жолмен баяндауды, олардың өзіндік  заңдылықтарын айкындауды сөз болып отырған психология гылымы карастырады. Психология - ерте заманнан келе жатцан білім салаларының 6ipi. Оның дуниеге тунғыш келген жepi - ежелгі Грекия. "Психология" гректін  екі сөзінен тұрады: оның біріншісi - "псюхе" (жан), екіншісі - "логос" (сөз, ілім ). Бұл ғылымды жан туралы ғылым деуге болады.

Біздің түйсіктеріміз, қабылдауларымыз, ес, ойлау, сөйлеу қиял, еркіміз психикалық процестер деп аталады. Кейде психикалық процестер неғұрлым күрделеніп кетсе, онда адам белгілі бір толқуларды басынан кешіреді,бұл психикалық қалып деп аталады. Әрбіp адамда өзіне тән кейбір ерекшелштері болады. Мәселен, бip адам кітап окуға ыкыласы кушті болады, eкінші бір адам математикаға кабілеті болып келеді, енді бipeyлepi кызба болып келеді, мұндай адамды темпераментті адам дейді, екші бірeyлepi байсалды, мұндай адамды мінезге бай адам дейміз. Қабілет, темперамент, мінез - бұл адамның психикалык касиеттері. Психикалык процестер, психикалык жағдай және психикалык қасиеттер бip-бipiмeн тыгыз байланысты, булардың жиынтығы психика болып саналады.

Психологияның маңызы және оныц міндеттері. Еылым ретшде психологияның  міндеті - психикалық өмірің нerieri заңдарын зерттеу. Бул заңдарды білу әpбip адамга қажет. Психологияны зер салып зерттеген адамнын, қай-қайсысы болса да өзінің күшті және осал жақтарын көре біледі, өзін-өзі тербиелеп, жаксы касиеттерін жетілдіруге, кемшіліктерін жоюға мүмкідік алады. Психологияны уйреніп білу - адамға еңбек және оқу істерінде тигізер көмегі мол. Ой-ерекеті жаксы тусінуге, еске сақтауга, зейін аударуға жол ашып береді Адамныц психикалык өмірін бейнелейтін әдебиеті, тілді, тарихты және баска қоғамдық ғылымдарды зерттеп білуде психологияныц маңызы зор.