Методологические основания применения системного подхода в психологии

Методологические основания применения системного

подхода в психологии (Б.Г. Ананьев, Б.Ф. Ломов,

А.В.Петровский, М.Г.Ярошевский).

Беломестнова Н.В.* Российский государственный педагогический университет им. А.И. Герцена, г. Санкт-Петербург СИСТЕМНЫЙ ПОДХОД В ПСИХОЛОГИИ мақаласында

Ломов Б.Ф. адам психикасының үш жүйе астыларын көрсеткен: когнитивті, регуляторлы, коммуникативті

Ломов бойынша когнитивті жүйеастылары келесі иерархияда болады:

Сенсорлы перцепципті деңгей

Елестету деңгейі

Сөйлеу-ойлау деңгейлері.

Тұрақты жүйеасты тағылымдарда (подходы) адамным барлық көрініс беретін беретін, психомоторлы мінез құлықтары қарастырылады, ал коммуникацияллық жүйеастылары толығымен айтылмайды, ал соңғы екі жүйеастыларда деңгейлер бойынша мүлдем қарастырылмаған. 

УДК 159.9.01 СИСТЕМНЫЙ ПОДХОД К ИЗУЧЕНИЮ САМОРЕАЛИЗАЦИИ ЛИЧНОСТИ

Панкратова В. В.

Кеңес одағы психологиясында Б.Ф.Ломов жүйелік тәсілдің негізін қалаушы болып саналады, оның тұжырымдамасы бірқатар келесідей дереккөздерге негізделген:

В отечественной психологии разработчиком системного подхода считается Б. Ф. Ломов, концепция которого основывается на ряде источников:

1. Жүйелілік қағидасын  түсінудің философиялық-әдістемелік тұрғыдан түсінулер  (жүйені органикалық тұтастық ретінде түсіну, типологиялық қасиеттер жүйелерді талдау мен болжамдарын анықтау әдісі және т.б.) (В.П. Кузьмин);

1) Философско-методологические разработки понимания принципа системности (понимание системы как органического целого, типология свойств, способ выделения планов анализа систем и т. д.) (В. П. Кузьмин);

1. Материалдық дүние құбылыстары мен психиканың өзара байланысы және «синтез арқылы талдау» механизмі туралы ереже (С.Л.Рубинштейн);

2) Положение о включенности психического во всеобщую взаимосвязь явлений материального мира и механизм «анализа через синтез» (С. Л. Рубинштейн);

3) Психикалық процестер мен адамның функцияларын жүйелі ұйымдастыру туралы идеялар (Б. Г. Ананиев);

Представления о системной организации психических процессов и функций человека (Б. Г. Ананьев);

4) Функционалды жүйе теориясы (П. К. Анохин) және т. Б.Ф. Ломов психиканы жүйелік тәсіл аясында зерттеу қажеттілігін көрсетті, яғни "психиканы ол тұтас жүйе ретінде, яғни  өмір барысында көптеген сыртқы және ішкі қатынастардан тұрады", деп қарастырды.

Теория функциональной системы (П. К. Анохин) и др. Б. Ф. Ломов настаивал на необходимости изучения психики в рамках системного подхода, то есть «рассмотрения психического в том множестве внешних и внутренних отношений, в которых оно существует как целостная система»

Б.Ф. Ломовтың жүйелік қағидатынның нәтижелігі келесі жағдайларды анықтайды: 

Успешность применения принципа системности определяют следующие условия, выделенные Б. Ф. Ломовым:

1. антропоцентризм – в центре психологического исследования стоит человек как «сложнейшая из известных науке систем, обладающая уникальными характеристиками, и прежде всего способностью к саморегуляции» [11, с. 78];

антропоцентризм (антропология ортақтандырылған) -  психологиялық зерттеулердің негізінде адам алынады, яғни " ерекше сипаттамаларымен  өзін-өзі реттеу қабілеті бар ең күрделі жүйе" ретінде 

1. комплексный подход, который позволяет изучать явление в интеграции с остальными свойствами личности.

Кешенді тағылым, яғни тұлғаның қасиеттерін құбылыстармен ықпалдастыру арқылы зерттеуге мүмкіндіктер болады. 

Системообразующим свойством личности, как считает автор, является ее направленность, что включает в себя цели, к достижению которых стремится личность, побуждающие мотивы и все субъектные отношения, в которых состоит тот или иной человек.