Лекции по "Психологии"

1. Психология ғылым ретінде. Психология әдістері мен салалары.

Психология – психикалық құбылыстардың пайда болу, даму және қалыптасу заңдылықтарын зерттейтін ғылым. Оның өзіне тән салалары мен зерттеу әдістері бар. А.Байқау әдісі. Біраз уақыт адамның психикалық ерекшеліктерін қадағалайды. Ә.Тәжірибе(эксперимент). Психологияда тәжірибе лабораториялық және табиғи деп бөлінеді.Б.Қосалқы әдістер. Жоғарыда айтылғандардан басқа да әдістер осы қосалқы әдістер деп аталады. Мысалы:әңгімелесу. Психолог адамның жас ерекшелігіне, дүниетанымына байланысты күні бұрын әзірленген сұрақтар қояды. Жауаптары мұқият талданып, қорытынды жасалады. Психология жан жақты ғылым. Оның 40 қа жуық саласы бар. Қай саласы болмасын күнделікті өмірге қызмет етеді. Мысалы: балалар психологиясы, салыстырмалы психология. Сонымен қатар неврология,биология,физиология ғылымдарымен де тығыз байланысты.

1. Мотивация, тұлғаның мотивтері мен қажеттіліктері. Табысқа жеті немесе сәтсіздіктен қашу мотивациясы.

Мотивация – жеке тұлғаны немесе топты ішкі немесе сыртқы әсерлер ықпалынае өз қажеттіліктерін қанағаттандыру және ұйымның мақсатына жету процесі. Мотивация бұл ішкі және сыртқы қозғаушы күштердің ықпалы. Мотив басқа тілдерден аударғанда мотивация дегенді білдіреді, бірақ әр импульс мотив емес. Мотив-мақсатқа жетуге саналы түрде ұмтылу. Адамның кез келген әрекетінде оны іштей итермелеп тұрған қозғаушы күш бар, яғни қажеттілік. Қажеттілік ол физикалық және психикалық жағдайда қамтамасыз етуге  деген ұмтылыс. Қажеттілік тірі организмді белсенділікке итермелейді. Адамда рухани, органикалық, материалдық, әлеуметтік қажеттіліктері болады. Адамның табысқа жетуде екі түрлі мотиві бар. Бұл табысқа жету немесе сәтсіздікті болдырмау мотивациясы. Табысқа жету мотві бар адамдар ең алдымен мақсатты өз алдына қояды. Тек жетістікке жету жолын іздейді, табысқа жетуге негізделген әрекеттерді таңдайды. Және міндетті түрде табысқа қолы жететініне сенімді болады. Ал сәтсіздікті болдырмау мотиві бар адамдардардың мақсаты табысқа жету емес сәтсіздікті болдырмау болып табылады. Өзінің табысқа жететініне сенбейді. Одан қорқады, сыннан қорқады. Үнемі эмоционалдық теріа уайымда жүреді және жетістікке жетпейді, тек сәтсіздік болмаса екен дейді.

1. Эмоция психологиясы. Эмоциялық интеллект.

Эмоциялар-бұл адамның қоршаған шындыққа және өзіне деген қарым қатынас күйзелісінде көрінетін құбылыстар. Эмоция қызметтері: реттеу, қорғау, ынталандыру жәнн сигнал беру.  Келесі эмоционалдық интеллект-бұл адамның өзінің және өзгелердің эмоциасын түсіну және олардың эмоциалық күйіне бейімделу икемділігі.  Эмоция интеллект құрамына мотиваци, әлеуметтік дағдылар, эмоцияның өзі, өзін өзі реттеу, өзін өзі тану сынды түсініктер кіреді.

1. Стресс психологиясы, түрлері, даму кездеңдері және стресс белгілері. Стресске төзімділік.

Стресс бұл психологиялық ыңғайсыздықтың бір түрі, ол басу, қысу, қысым және шиеленіс сезімдерінен тұрады. Стресс сезімінің негізгі себебі: белгілі бір жағдайға тап болу үшін қажетті ресурстардың жоқтығына сену. Стрестің белгілері: тітіркендіргіш көңіл-күй, ұйықтаудың қиын болуы, энергияның жетіспеушілігі, тәбеттің және салмақтың өзгеруі, созылмалы және жедел ауырсыну. Стрестің түрлері: ұзақтығына байланысты. Жедел стрес-оқиғаға, қиындыққа, жағдайға дененің жедел күресу реакциясы. Мұны тудыратын жағдайлар-дау, жаман жаңалық, жұмыстағы шиеленіс. Созылмалы стресс бұл өте күрделі өмірлік жағдайлардан, адам көтере алмайтын нақты мәселелерден туындауы мүмкін. Себептері: жұмыс проблемасы, ажырасулар, қаржылық қиындық, жақын адамның қайтыс болуы.