Сэнсава-стылістычнае значэнне і разнастайнасць формаў дзеяслова ў апавяданні “Незагойная рана” Васіля Быкава”

Дзяржаўная ўстанова адукацыі “Вішнявецкая сярэдняя школа”

СЭНСАВА-СТЫЛІСТЫЧНАЕ ЗНАЧЭННЕ І РАЗНАСТАЙНАСЦЬ ФОРМАЎ ДЗЕЯСЛОВА Ў АПАВЯДАННІ "НЕЗАГОЙНАЯ РАНА" ВАСІЛЯ БЫКАВА

Вучэбна-даследчая работа

Выканала Супрун Ксенія, вучаніца 8 класа

Кіраўнік Бараноўская Марыя              Сцяпанаўна

Вішнявец, 2021

ЗМЕСТ

Уводзіны        2

Глава 1. Вывучэнне тэарэтычнага матэрыялу        2

1.1 Дзеепрыметнік і дзеепрыслоўе як формы дзеяслова        2

1.2 Значэнне творчасці Васіля Быкава        2

Глава 2. Практычная частка        2

2.1 Дзеепрыметнікі ў апавяданні В.Быкава “Незагойная рана”        2

2.2 Сэнсава-стылістычная роля дзеепрыметнікаў        2

2.3 Дзеепрыслоўі ў апавяданні В.Быкава “Незагойная рана”        2

2.4 Сэнсава-стылістычная роля дзеепрыслоўяў        2

2.5 Лінгвістычны эксперымент        2

Заключэнне………………………………………………………….11

Спіс выкарыстаных крыніц        2

Дадатак №1

Дадатак №2

Дадатак №3

Уводзіны                                      

Мова і літаратура заўсёды цесна пераплецены. Вывучаючы многія лінгвістычныя паняцці, мы пачынаем іх шукаць і заўважаць у літаратурных творах. На ўроках беларускай мовы я пазнаёмілася з такімі формамі дзеяслова як дзеепрыметнік і дзеепрыслоўе, а на літаратуры ў гэты час мы якраз разглядалі апавяданне Васіля Быкава “Незагойная рана”. І я не магла не звярнуць увагі на шматлікую колькасць дзеепрыметнікаў і дзеепрыслоўяў у гэтым творы. Само апавяданне таксама не пакінула мяне раўнадушнай, бо гэта адзін з тых твораў, у якіх перад намі разгортваюцца сапраўдныя трагедыі – балючыя, незагойныя раны людзей, што перажылі вайну і страцілі сваіх блізкіх і родных. Вялікую ролю ў гэтым адыгрываюць моўныя сродкі, якія выкарыстаў аўтар для абмалёўкі вобразаў герояў, раскрыцця іх характараў, перадачы ўнутраных перажыванняў і душэўных трагедый. Пры гэтым асаблівую ўвагу звяртае на сябе выкарыстанне формаў дзеяслова: дзеепрыметнікаў і дзеепрыслоўяў.

Для даследавання я вылучыла наступную гіпотэзу: дзеепрыметнікі і дзеепрыслоўі шырока распаўсюджаны і маюць пэўнае сэнсава-стылістычнае значэнне.

Актуальнасць маёй працы заключаецца як у неабходнасці глыбокага і змястоўнага вывучэння лінгвістычных паняццяў, так і ў наданні большай увагі творам пра Вялікую Айчынную вайну як крыніцы выхавання патрыятызму, павагі да ветэранаў.

Тэма майго даследавання – “Сэнсава-стылістычнае значэнне і разнастайнасць формаў дзеяслова ў апавяданні “Незагойная рана” Васіля Быкава”.

Мэта: асэнсаваць сэнсава-стылістычную ролю дзеепрыметнікаў і дзепрыслоўяў.

Маё даследванне складаецца з тэарэтычнай і практычнай частак.

Задачы тэарэтычнай часткі:

• вывучыць агульную інфармацыю аб формах дзеяслова, іх утварэнні і ўжыванні;
• асэнсаваць значэнне творчасці Васіля Быкава для захавання ў маладога пакалення памяці пра Вялікую Айчынную вайну.

Задачы практычнай часткі:

• разгледзець асаблівасці дзеепрыметнікаў і дзеепрыслоўяў як формаў дзеяслова;
• вылучыць дзеепрыметнікі і дзеепрыслоўі, ужытыя ў апавяданні Васіля Быкава “Незагойная рана”;
• правесці лінгвістычны аналіз іх марфалагічных прыкмет, марфемнага складу, сродкаў утварэння, сінтаксічнай ролі і сэнсава-стылістычнага значэння;
• сістэматызаваць вынікі даследвання ў выглядзе табліцы;
• правесці лінгвістычны эксперымент па выкарыстанню дзеепрыметнікаў для апісання знешняга выгляду людзей і раскрыцця рыс іх характараў.

Аб'ектам майго даследвання сталі формы дзеяслова: дзеепрыметнік і дзеепрыслоўе.

Матэрыялам даследавання было апавяданне “Незагойная рана” Васіля Быкава.

Для ажыццяўлення даследавання я выкарыстала наступныя метады:

тэарэтычныя:

• аналіз навуковай літаратуры;
• пошукавая дзейнасць у інтэрнэце;

практычныя:

• уласныя моўныя назіранні;
• лінгвістычны аналіз формаў дзеяслова;
• параўнанне;
• аналогія;
• абагульненне;
• сістэматызацыя;
• класіфікацыя;
• лінгвістычны эксперымент;

эмпірычныя:

• табліцы;
• падлікі.

Маё даследванне мае практычную значнасць, бо яго матэрыялы могуць быць выкарыстаны настаўнікамі як на ўроках беларускай мовы, так і літаратуры, а вучні навучацца знаходзіць і правільна ўжываць дзеепрыметнікі і дзеепрыслоўі, зразумеюць іх значэнне і папоўняць уласную слоўнікавую скарбонку.