Тұрақты сөз тіркесіндегі зооморфтық атаулар
Автор: Динара Ниязбай • Май 25, 2018 • Творческая работа • 3,924 Слов (16 Страниц) • 1,125 Просмотры
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫ
Шығыс Қазақстан облысы Көкпекті ауданы «Көкпекті орта мектебі» КММ
Аты-жөні: АДЫЛЬХАНОВА ЖАДЫРА
7 «а» сынып
Бағыты: Қазақстанның тарихи ескерткіштері және болашақ дамуы бар саяхат маршруттары
Тақырыбы: Тұрақты сөз тіркесіндегі зооморфтық атаулар
Жетекшісі:
Көкпекті ауданы Көкпекті орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі:
Ниязбаева Динара Амангелдіқызы
Ғылыми жетекшісі:
Курманова Жұпар Сақановна
Көкпекті ауданы Көкпекті ауылы 2018 жыл
МАЗМҰНЫ
І. КІРІСПЕ 1
ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
- Тұрақты тіркестер, мәні, ерекшелігі, лингвистикалық ортадағы орны 2
- Зооморфтық фразеологизмдер 3
- Төрт түлік мал атаулары қатысқан тұрақты тіркестер 3
- Үй жануарлары қатысқан тұрақты тіркестер 6
- Ж абайы жануарлар қатысқан тұрақты тіркестер 7
- Термит атаулары қатысқан тұрақты тіркестер 7
ЗЕРТТЕУ БӨЛІМІ
Сауалнама 9
Сұқбат 10
ІІІ. ҚОРЫТЫНДЫ 10
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 11
ГЛОССАРИЙ 12
АҢДАТПА
Қазақ халқы ежелден табиғатпен етене жақын, біте қайнасып өскен халық. Сондықтан халық тілінде – мақал-мәтелдер, фразеологизмдер, ертегілер, т.б. халық ауыз әдебиетінде жан-жануар, аң-құс, жәндіктердің алатын орны ерекше. Адамзат өркениеті, оның тіршілік санасы жануарлар дүниесімен тығыз байланысты. Мифологияда жануарлардың поэтикалық бейне ретінде көрінуі - қоғамның алғашқы синкреттік ойлау сатысында адам мен жануар арасына ешқашан теңдік белгісі қойылмағандығының дәлелі. Өйткені жер бетінде адамға ең жақын тіршілік иелерінің бірі - жануарлар мен жәндіктер әлемі. Әр халықтың танымына, тіршілігіне, ойлау менталитетіне қарай жануарлар мен жәндіктер бейнесінің берілуі де әрқилы. Себебі адамға қатысты туған тілдік бірліктерге олардың бойына біткен ерекше қасиеттері мен қимыл-әрекеттері, түрі-түсі, дене-тұлғасы, дауысы, мінез-құлқы т.б. әсер етеді.
Ұлттық болмысты танытатын тілдік қолданыстағы зооморфизм атауларды жан-жақты зерттеп, танып білудің, олардың мән-мағынасын ашуға бағытталған терең зерттеулердің өзектілігі даусыз.
Халқымыздың ұлттық дүниесін бейнелейтін қазіргі қазақ тіліндегі зооморфизмдердің тілдік табиғатын тану үшін кешенді түрде жаңа бағыттағы зерттеу жұмысын жүргізу қажеттілігі қазіргі таңдағы тіл ғылымының жаңа бағыттарымен тығыз байланысты.
Осының ішінде фразеологизмдерде зооморфизмдердің кездесуі – көптеген тілдерге тән құбылыс. Сондықтан да осы бейнелі сөз орамдары әлем тілдерінде кеңінен зерттеліп келеді. Соның ішінде қазақ тіл біліміндегі зерттеулердің негізінде бұл құбылыс жан-жақты қарастырылуда. Алайда, фразеологизмдердің өзіне тән тілдік табиғаты, көркемдік нақышы, сырлы да бағалауыштық сипаты әлі де нақтылауды қажет етеді. Фразеологиялық тіркестерді қарастыра келгенде халқымыздың тіл байлығын насихаттауда зооморфтық атаулар арқылы жасалған тұрақты тіркестерді танып-білу қажеттігі туындайды.
...