Көшпелілер мен Отырықшылардың Ынтымақтастығы

Мазмұны

1.Кіріспе

2.Ұлы Дала: Көшпелілер мен Отырықшылардың Ынтымақтастығы.

3.Мемлекеттіліктің қалыптасуы: Ұлы Даладан бастап.

4.Қазақ мемлекеттілігінің негіздері: Сақ, Үйсін, Қаңлы және Ғұн тайпаларының әлеуметтік құрылымы.

5.Көшпелілер мен Отырықшылар: Өзара Әрекеттесу және Ұлы Жібек Жолы.

6.Қорытынды.

7.Қолданылған әдебиеттер тізімі.

1.Кіріспе

Ұлы Дала – адамзат өркениетінің даму тарихында өзіндік орны бар кең аймақ. Бұл кеңістікте мыңдаған жылдар бойы әртүрлі тайпалар мен халықтар өмір сүріп, өзара мәдени, шаруашылық және саяси байланыстар орнатты. Қазақстан аумағындағы алғашқы мемлекеттердің қалыптасу үдерісі – тарихымыздағы ең маңызды кезеңдердің бірі. Ол тек қана саяси билік жүйесінің пайда болуымен шектелмей, халықтардың тұрмыс-тіршілігіне, мәдениетіне, шаруашылық дәстүрлеріне үлкен ықпал етті.

Б.з.д. ІІІ ғасырдан бастап б.з. ҮІ ғасырына дейінгі уақыт аралығында Ұлы Далада сақтар, ғұндар, үйсіндер секілді ірі этносаяси бірлестіктер өмір сүріп, алғашқы мемлекеттік құрылымдардың негізін қалады. Олардың даму ерекшеліктерін түсіну – қазіргі қазақ мемлекеттілігінің тарихи тамырын айқындауға мүмкіндік береді. Көшпелі және отырықшы мәдениеттердің өзара әрекеттесуі де осы кезеңде айқын көрініс тапты. Көшпелілердің әскери күші, мал шаруашылығы, дала өркениеті мен отырықшылардың қолөнері, егіншілігі және қалалық мәдениеті бір-бірін толықтырып отырды.

Тақырыптың өзектілігі – Қазақстан аумағында ерте дәуірлерде мемлекеттердің пайда болу себептері мен даму ерекшеліктерін жан-жақты қарастыруда. Әсіресе, жазба деректер (Геродот, Страбон, Бехустин жазбалары) мен археологиялық зерттеулер көшпелі және отырықшы халықтардың байланысын түсінуге үлкен негіз болады.

Осы жұмыс барысында Ұлы Дала аумағындағы мемлекеттердің қалыптасуы, олардың саяси құрылымы, мәдениеті, шаруашылығы және көрші елдермен байланысы талданады. Сонымен қатар көшпелі және отырықшы өркениеттердің өзара ықпалының қазақ мемлекеттілігінің бастауына тигізген әсеріне назар аударылады.

2.Ұлы Дала: Көшпелілер мен Отырықшылардың Ынтымақтастығы

Ұлы Даланың тарихы көшпелі және отырықшы өркениеттердің тығыз байланысында өрбіген. Бұл екі мәдениет бір-біріне әсер етіп, өзара дамыған.

Ертедегі байланыстар (б.з.д. VIII ғ. және одан кейінгі кезең)

Көшпелілерді қазіргі түсінікпен салыстыруға болмайды. Олардың өркениеті – ерте темір дәуіріндегі ру-тайпалардың тіршілік әрекеттерінің дамуы. Көшпелілер мал шаруашылығын дамытып, одан түскен өнімдерді өзге елдермен сауда-саттыққа пайдаланған. Олардың қолынан шыққан темір бұйымдар, қару-жарақтар мен "аң стиліндегі" өнер туындылары бүкіл әлемге тарап, мәдениеттің дамуына үлкен үлес қосты.

Орта ғасырлардағы жаңа кезең (VI-XIV ғғ.)

Бұл кезеңде Қазақстанның оңтүстік-шығыс өңірлерінде қалалық өмір дами бастады. Көшпелілер мен отырықшылардың бір-біріне жақындауы, сауда жолдарының кеңеюі екі мәдениеттің өзара ықпалын арттырды.

Мысалы, VI ғасырда Түрік қағанаты кезінде отырықшы халықтар мал шаруашылығын меңгерсе, көшпелілер отырықшы өмір салтына бейімделе бастады. Орта ғасырлардың соңына қарай бұл байланыс одан әрі тереңдеді, себебі екі жақ та бір-бірі өндірген тауарларға мұқтаж болды.

Нәтижесі: Отырықшылықтың Үстемдігі

Осы тарихи үдерістердің нәтижесінде отырықшылық өмір салты басымдыққа ие болды. Көшпелілер бірте-бірте тұрақты қоныстарға орналасып, сауда-саттық пен қолөнерді дамытуға көшті. Бұл – Дала тарихындағы маңызды өзгеріс болып, экономика мен мәдениеттің одан әрі дамуына жол ашты.

3.Мемлекеттіліктің қалыптасуы: Ұлы Даладан бастап

Қазақстан аумағындағы алғашқы мемлекеттік құрылымдардың пайда болуы көшпелі өмір салтынан отырықшылыққа көшу үдерісімен тығыз байланысты. Осы кезеңде ру-тайпалық қауымдар бірігіп, күрделі әлеуметтік және саяси жүйеге негізделген мемлекеттік құрылымдарды қалыптастырды.