Тамақтан улану және олардың алдын-алу

Абай Мырзахметов атындағы Кокшетау университеті  

 Реферат

Пәні:Балалардың жас және физиологиялық даму ерекшеліктері

Тақырыбы:Тамақтан улану және олардың алдын-алу

                                                                            Орындаған:Аманбек Ф

                                                                            Тексерген:Умбетова А.К

Мазмұны:

1.Кіріспе

2.Тамақтан уланудың себептері

3.Тамақтан уланудың белгілері мен симптомдары

4.Тамақтан уланудың алдын-алу шаралары

Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Тамақтан улану — бұл адам ағзасына зиянды микроорганизмдер, токсиндер немесе химиялық заттар түскеннен кейін болатын ауру. Тамақтан улану әртүрлі себептерден болуы мүмкін, бірақ ең көп таралған себептер — микробтар мен токсиндер. Ол асқазан-ішек жолдарын зақымдайды, денсаулыққа зиян тигізеді және кейде өлімге әкелуі мүмкін. Бұл мәселеге ерекше назар аудару қажет, себебі дұрыс сақталмаған және дайындалмаған тамақтан улану адамның өмір сапасын төмендетеді.

Тамақтан уланудың себептері

Тамақтан уланудың себептері әртүрлі, бірақ оларды негізінен микробиологиялық, химиялық және физикалық факторларға бөліп қарастыруға болады. Әрбір себеп адам ағзасына әртүрлі әсер етеді және уланудың пайда болуына әкеледі. Төменде тамақтан уланудың негізгі себептерін атап өтейік:

1. Микробиологиялық себептер

Микроорганизмдер (бактериялар, вирустар, зеңдер) тамаққа түскенде, олар оның құрамында көбейіп, улануға әкелетін токсиндер шығара алады. Бұл ең көп таралған себептердің бірі.

Бактериялар: Ең жиі кездесетін бактериялар — Salmonella, Escherichia coli (E. coli), Listeria, Campylobacter, Clostridium perfringens, Staphylococcus aureus. Бұл бактериялар көбінесе ет, сүт, теңіз өнімдері және көкөністерде кездеседі.

Вирустар: Норовирус, Гепатит А сияқты вирустар тамақ арқылы таралуы мүмкін және асқазан-ішек ауруларын тудырады.

Зеңдер мен саңырауқұлақтар: Aspergillus және Penicillium сияқты зеңдер кейде микотоксиндер шығарады, олар тамақтан улануға себеп болуы мүмкін.

Токсиндер мен химиялық заттар

Тамаққа түскен химиялық заттар мен токсиндер де улануды тудыруы мүмкін. Олар негізінен адам ағзасына зиянды әсер етіп, асқазан-ішек жолдарына, жүйке жүйесіне және басқа органдарға әсер етеді.

• Пестицидтер мен тыңайтқыштар: Көкөністер мен жемістерде қолданылатын пестицидтер мен химиялық тыңайтқыштар улануға себеп болуы мүмкін.
• Азық-түлік өнімдерінде қалатын химиялық заттар: Мысалы, консервілерде қолданылатын химиялық қосылыстар немесе пестицидтер.
• Микробтық токсиндер: Кейбір бактериялар, мысалы, Staphylococcus aureus немесе Clostridium botulinum, тамаққа енгенде улы токсиндер шығарады.

Ауыр  металлдар: Мысалы, қорғасын немесе сынаптың тағамға түсуі де улануға әкелуі мүмкін.

Қате сақталған немесе бұзылған тамақ

Тамақтың дұрыс сақталмауы немесе жарамдылық мерзімінің өтуі тамақтан уланудың басты себептерінің бірі.

• Температураны дұрыс ұстамау: Тамақтың жоғары температурада немесе төмен температурада дұрыс сақталмауы бактериялардың өсіп-жетілуіне қолайлы жағдай туғызады.
• Ұзақ уақыт сақталған тағамдар: Қызмет көрсету мерзімі өткен немесе бүлінген тамақтарда микроорганизмдер көбейіп, улануға әкелуі мүмкін.

4. Құрылымдық және механикалық себептер

Тамақтың дайындалу және сақтау кезінде оның құрылымындағы өзгерістер де улануға себеп болуы мүмкін.

• Қателіктерді дайындау барысында: Егер тамақ толық пісірілмеген болса, ол улануға себеп болуы мүмкін. Мысалы, ет дұрыс пісірілмесе, онда ол зиянды бактериялармен ластануы мүмкін.
• Құралдарды дұрыс тазаламау: Егер ас құралдары мен пісіретін ыдыстар тазаланбаса, онда олардың бетінде бактериялар немесе токсиндер қалуы мүмкін.

Тамаққа аллергендердің түсуі

Адамдарда аллергия тудыратын тағамдардың құрамында химиялық заттар немесе табиғи аллергендер болуы мүмкін. Бұл аллергендер асқазан-ішек жүйесінде улануға немесе аллергиялық реакцияларға себеп болады.

Тамақтан уланудың алдын алу үшін тамақты дұрыс сақтау, пісіру, тазалау және бақылау керек. Бұл мәселелерге ерекше назар аудару адамның денсаулығын қорғауға көмектеседі.