Халықты табиғи және техногендік шыққан зиянды және қауіпті факторлардан қорғауды ұйымдастыру негіздері, шаралары мен әдістері

1. Халықты табиғи және техногендік шыққан зиянды және қауіпті факторлардан қорғауды ұйымдастыру негіздері, шаралары мен әдістері.

Зиянды фактор - бұл көңіл-күйді нашарлатуға немесе ауруға әкелетін адамға теріс әсер ету.

Адамның тіршілік ету ортасының барлық компоненттері зиянды факторларды генерациялау қабілетіне ие:

1) табиғи апаттар;

2) антропогендік қауіптер;

3) техногенді қауіптер.

Табиғи апаттар әртүрлі қолайсыз және қауіпті табиғи құбылыстар мен процестердің күрделі жиынтығын білдіреді. Қолайсыз табиғат құбылысы - өзінің қарқындылығы, таралу ауқымы және ұзақтығы жағынан адамдар мен экономиканың тіршілік әрекеті үшін теріс салдарлар тудыруы мүмкін табиғи сипаттағы құбылыстар. Бұл құбылыстар үшін табиғи орта жағдайының адам өмірі мен оның шаруашылық қызметі үшін оңтайлы табиғи жағдайлардың қалыпты ауқымынан салыстырмалы түрде аздаған ауытқуы тән.

Қала жағдайына тән антропогендік қауіптер көп жағдайда адамның кез келген іс-әрекеті кезінде сөзсіз пайда болатын қалдықтардың болуымен анықталады. Қалдықтар қоршаған ортаға газ және атмосфераға бу тәрізді шығарындылар, су қоймаларына ағындары бар төгінділер, литосфераны ластайтын өндірістік қалдықтар мен қатты тұрмыстық қалдықтар түрінде түседі. Антропогендік ластанудың басты көздері көлікті пайдалану кезінде, отынды жағу кезінде, қатты қалдықтарды өңдеу кезінде пайда болатын қалдықтар, сондай-ақ өнеркәсіптік және басқа да қалдықтар болып табылады.

Өндірістік жағдайларға тән техногенді қауіптерге техникалық жүйелердің әрекет ету аймағына түскен кезде адам ұшырайды. Зиянды факторлардың адамға әсер ету деңгейлері химиялық реагенттер пайдаланылатын процестердің технологиялық параметрлерінің сипаттамаларымен және адамның қауіпті аймақта болу ұзақтығымен анықталады.

Өндірісте ең көп таралған химиялық заттарға жатады:

- күшті қышқылдар мен сілтілер;

- қан улары;

- тіндік тыныс алуды тежейтін удар;

- есірткі уы;

- амино және нитро қосылыстар.

Төтенше жағдайлар кезінде адамдардың қауіпсіздігі қамтамасыз етілуі тиіс:

- табиғи, антропогендік, техногендік көздерінің мүмкін болатын ауқымының төмендеуі және туындау ықтималдығының төмендеуі;

- ТЖ зақымдаушы факторлары мен көздерінің іс-әрекетін оқшаулау, бұғаттау, басу, өмір сүру уақытын, ауқымын қысқарту және әлсірету;

- адамдарды орналастыруға арнайы талаптар қою және іске асыру, ықтимал қауіпті және өзге де өндірістерді, көліктік және өзге де техногендік қауіпті және өмірлік маңызы бар объектілер мен коммуникацияларды ұтымды орналастыру, нақты ТЖ-да ерекше тұрақты құрылыстарды салу, тиісті көлемдік-жоспарлау және конструктивтік шешімдер қабылдау;

- тіршілікті қамтамасыз ету жүйелері мен объектілерінің жұмыс істеу тұрақтылығын арттыру және адамдардың өмірі мен денсаулығына қауіп төндіруі мүмкін олардың жұмысының бұзылуының алдын алу;

- адамдардың өмірі мен денсаулығы үшін тікелей қауіпті жою бойынша авариялық-құтқару және басқа да кезек күттірмейтін жұмыстарды жүзеге асыру, табиғаттың қиратқыш күштері мен техногендік факторлардың әсеріне ұшыраған аумақтарда халықтың тіршілігін қалпына келтіру;

- ТЖ кезінде зардап шеккен халықты, аумақтарды және қоршаған ортаны қалпына келтіру және салдарын жою.

Халықты қорғау - дүлей зілзалалардың, техногендік авариялар мен апаттардың қауіпті және зиянды факторларының пайда болуының нақты қаупі жағдайында немесе іске асыру жағдайында зардап шеккен аумақтарда адамдардың өмірі мен денсаулығына қауіп-қатерді тиімді деңгейге дейін жоюға немесе төмендетуге бағытталған ТЖ-дың алдын алудың және оларды жоюдың бірыңғай мемлекеттік жүйесі іс-шараларының