Жаңартылатын энергия көзі: Қазақстан Республикасында пайдалану мүмкіндігі мен мәселелері

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Экономика және Бизнес Жоғары Мектебі

МӨЖ

Тақырыбы: Жаңартылатын энергия көзі: Қазақстан Республикасында пайдалану мүмкіндігі мен мәселелері

Орындаған: Әшірәлі Ш.Б.

«Инновациялық менеджмент» 1 курс магистранты

Тексерген: Кулумбетова Л.Б.

э.ғ.д., профессор

Алматы 2018 ж.

Жоспар

1. Қазақстандағы жаңартылатын энергия көздері
2. ҚР-да ЖЭК қаржыландыру және институционалдық құрылымы
3. Су электр станциялары
4. Жел электр станциялары
5. Күн электр станциялары
6. Қазақстандағы ЖЭК дамуының негізгі тәуекелдері мен проблемалары

1. Қазақстандағы жаңартылатын энергия көздері

Жаңартылатын энергия көздері күн және жел электр станцияларын, шағын СЭС, биоотын қондырғыларын, геотермальды және электр станцияларының кейбір басқа түрлерін қамтиды. Қазақстанның географиялық орналасуын және климаттық жағдайын ескере отырып, шағын СЭС, күн және жел энергиясы неғұрлым перспективалы жаңартылатын энергия көздері болып табылады. Ресми бағалаулар бойынша орташа және ірі өзендердің гидроэнергетикалық әлеуеті 55 млрд.кВт-сағатты, ал шағын өзендердің әлеуеті - жылына 7,6 млрд. кВт-сағатты құрайды. Бұл ретте күн энергиясы мен жел энергиясының әлеуеті жылына шамамен 2,5 млрд.кВт-сағ және тиісінше жылына 1,820 млрд. кВт-сағ бағаланады. Осылайша, жаңартылатын энергия көздерінің жиынтық әлеуеті жылына 1885 млрд. кВт-сағ құрайды, бұл 4,3 ГВт жиынтық қуатына баламалы.

[pic 1]

1-сурет. Қазақстандағы ЖЭК өнімділігі, МВт (2014-2017 жж.)

2-сурет. ЖЭК негізінде электр энергиясын өндіру, млн. кВт-сағ жалпы саннан % түрінде (2014-2017 жж.)

Қазақстанда жаңартылатын энергия көздері саласындағы жобаларды дамытудың негізгі факторлары:

1) Үкіметтің экологиялық қолайлы орнықты экономикалық өсуге қол жеткізуге бейімділігі.

2) электр энергиясын беру және тарату кезінде салыстырмалы жоғары (6%) ысыраптардан зардап шегетін электр энергиясын генерациялау инфрақұрылымының механикалық тозуы. Жаңартылатын энергия көздерін дамыту электр энергиясын беру қашықтығын азайту есебінен шығындарды қысқартуы мүмкін.

3) Қазақстанның ауыл халқының салыстырмалы түрде жоғары үлесі бар (43%), оның үлесіне қазіргі уақытта елдегі электр энергиясын жалпы тұтынудың шамамен 10% - ы тиесілі. ЖЭК алыс ауылдар мен өңірлер үшін ыңғайлы энергия көзі болуы мүмкін.

4) электр энергиясын өндіру үшін көмірге тәуелділігіне байланысты көмірқышқыл газының жоғары шығарындылары. Жаңартылатын энергия көздерінің атмосферасына көміртегі шығарындыларының төмен қарқындылығы ел басшылығы мен инвесторлар үшін тартымды нұсқа болып табылады.

2017 жылы ЖЭК негізінде жұмыс істеп тұрған электр станцияларының саны 55-ке дейін өсті, ал олардың генерация қуаты өткен жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда 15,5% - ға 2017 жылы 341,4 МВт-қа дейін өсті (СЭС бойынша 169,8 МВт, жел электр станциялары бойынша 112 МВт және күн электр станциялары бойынша 59 МВт), 2016 жылы 295,7 МВт (СЭС бойынша 139,9 МВт, жел электр станциялары бойынша 98,2 Мұндай өсім жаңа СЭС және 30 МВт және 14 МВт жел электр станциясын пайдалануға берудің арқасында болды. Қазақстанда биогаз негізінде электр станцияларының өнімділігі 0,4 МВт деңгейінде өзгеріссіз қалды,ал орнатылған күн энергия қондырғылары 1,7 МВт-қа шамалы өсті. 2017 жылы өндірілетін электр энергиясының жалпы көлемі 2016 жылы 0,9 млн кВтсағ-пен салыстырғанда 1,1 млн кВтсағ құрады.

[pic 2]

3-сурет. Қазақстандағы ЖЭК-станциялардың түрі бойынша орналасу картасы (2017 ж.)

Елдің жалпы энергетикалық теңгеріміндегі жаңартылатын энергия көздерінің үлесі төмен болып қалғанына қарамастан, жаңартылатын көздерден электр энергиясын өндіру айтарлықтай өсуде. Қазақстанның энергетикалық теңгеріміндегі жел және күн энергетикасы саласындағы жобалардың үлесі 2017 жылдың соңында 0,6% - дан кем болды. Сонымен қатар, суэлектр станцияларының өнімділігі Қазақстанда өндірілген электр энергиясының жалпы көлемінің шамамен 12% - ын құрады, оның негізгі бөлігін өндіру ірі СЭС есебінен болды, олардың көпшілігі екі он жыл бұрын салынған.