Қазақстан Республикасындағы фармацевтика кәсіпорындарының жағдайы мен келешегі

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министірлігі

Академик Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті

Химия факультеті

Эссе

Тақырыбы: Қазақстан Республикасындағы фармацевтика кәсіпорындарының жағдайы мен келешегі

Орындаған: Дәрібай А.Т.

Тексерген: Абсат З. Б.  

                                                        Қарағанды 2020

Қазақстан Республикасындағы фармацевтика кәсіпорындарының жағдайы мен келешегі

Фармацевтикалық өнеркәсіптің қалыптасуы жеткілікті дәрежеде ұзақ,  және қымбат процесс болып табылады. Қазақстанның фармацевтік кәсіпорындары  жыл сайын  өзіндік мәселелерді шешуге талпынады, бірақ көптеген қиындықтар бар.

Қазақстанда 112 фармацевтикалық өндіруші бар, бірақ бірде-бір қазақстандық кәсіпорын өз субстанцияларын өндірмейді. Сонымен қатар, республикада фармацевтикалық өндіріске 50-ден астам бірегей дәрілік препараттарды әзірлеу және енгізу саласында ғылыми қор бар. Бұл - ҚазҰУ әзірлемелері, әл-Фараби атындағы Қазұму, С. Д. Асфендияров атындағы А. Б. Бектұров, МНПХ "Фитохимия", ЮКГМА.

Қазақстандық ғалымдардың әзірлемелерін енгізуді тежеуші факторлардың бірі - бұрын жұмыс істеп тұрған зауыттық зертханалардың типі бойынша пилоттық өндірістің болмауы, онда зертханалық регламенттер жаңа дәрілік препараттарды алу тәсілдері бойынша тәжірибелік-өнеркәсіптік байқаудан өтуі тиіс.

Қазақстан Республикасында фармацевтика өнеркәсібін дамыту ұйымдық, экономикалық, технологиялық, басқарушылық іс-шаралар, яғни фармацевтикалық өндірістерді жобалау, салу және пайдалануға енгізу, өндіріс технологияларын енгізу, ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар, бәсекеге қабілетті жаңа дәрілік препараттар өндірісін әзірлеу және игеру, өңірлерде отандық дәрілік өсімдік шикізатынан шикізат базасын құру, GMP стандарттарына сәйкес фармацевтикалық өндіріс үшін кадрлар даярлау кешенін жүргізуді көздейді. Нәтижесінде осының барлығы отандық өндіріс өнімінің көлемін арттыруға ықпал етуі тиіс. Отандық фармацевтикалық саланы дамыту үшін қазіргі заманғы кадрлық шешімдер мен ірі қаржылық қолдау қажет. Өкінішке орай, қазіргі уақытта Қазақстанның фармацевтикалық саласының дамуын тежеуші факторлар болып табылады: соңғы өнім үшін шикізат, сондай-ақ кәсіпорындар үшін жабдықтар импортына үлкен тәуелділік. Шикізат пен технологиялар сатып алынатын шетел валютасының қымбаттауы кәсіпорындардың өндірістік циклына ауыр ауыртпалық әкеледі; отандық оқу орындарында кадрлар даярлаудың төмен деңгейі, бітірушілерді қосымша оқыту қажеттілігі; зияткерлік базаның жетілмегендігі және зертханалық-зерттеу жұмыстары мен сынақтарының жеткіліксіздігі. Негізінен, отандық өндірушілер үшінші компаниялар ойлап тапқан препараттарды шығарады. Сондай-ақ, көптеген жағдайларда отандық кәсіпорындар бірнеше он жыл бұрын ойлап тапқан рентабельділігі төмен дженерик препараттарын шығарады; нормативтік-құқықтық базаның жетілмегендігі. Бірыңғай дистрибьютор арқылы сатып алу шеңберінде отандық тауар өндірушілерге сатып алынған көлем үшін ақы төлеу 90 жұмыс күні ішінде жүргізіледі. Мұндай ұзақ уақыт аралығы өндірушіге келесі фармпрепараттардың партиясын өндіру үшін айналым қаражатының жетіспеуі түрінде қаржылық жүктемелер жүктейді, бұл нәтижесінде өндірісті тоқтата тұруға және мемлекеттік сатып алу шеңберінде шарттардың орындалмауы бойынша тәуекелдің туындауына, демек, кәсіпорындарға қатысты қосымша айыппұл санкцияларына әкеп соғады.

Қазіргі уақытта өңдеу өнеркәсібін, сондай-ақ фармацевтика саласын дамыту мақсатында  мемлекет тарапынан көптеген бастамалар жүргізілуде. "Бизнестің жол картасы-2020"," Экспорттаушы-2020"," Жұмыспен қамту 2020"," 2015-2019 жылдарға арналған Қазақстанның индустрияландыру картасы", «Өнімділік 2020» және т.б. сияқты бағдарламалар кәсіпорындардың өндірістік, экспорттық, кадрлық және технологиялық әлеуетін ынталандыру арқылы отандық кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін арттыруға бағытталған.

Әлемдік фармацевтикалық нарықта болып жатқан елеулі өзгерістер туралы да атап өткен жөн. Бұл бір жыл бойы жалғасып келе жатқан патенттік құлау, дәрілік молекулаларды құру құнының өсуі және әлемдік нарықтағы, әсіресе денсаулық сақтау шығындарының төмендеуін көздейтін дамыған елдерде дженериктер үлесінің өсуі. Әлемдік фармацевтикалық нарықта болып жатқан өзгерістерді ескере отырып, өндірілетін отандық өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру және тиісінше оның ҚР нарығындағы үлесін ұлғайту үшін отандық кәсіпорындар GMP халықаралық стандарттарына сәйкес өндірілетін өнімнің тізбесін кеңейтуі және өткізу нарықтарын госпиталден бөлшек сауда нарықтарына қайта бағдарлай отырып, жоғары рентабельді дженерик препараттарын өндіруге көшуі қажет.