Қазақстан Республикасынын кәсіпкерлік қызметін дамытудаға мемлекеттiк колдау

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ КӘСІПКЕРЛІК ҚЫЗМЕТІН ДАМЫТУДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК ҚОЛДАУ

Жұмаш Аружан , Асылхан Жансая

Тұран университеті, “Аударма ісі” мамандығының 2 курс студенті

Ғылыми жетекші: Кәдірбай А. Ә.

Бүгінгі Қазақстандағы кәсіпкерлік айтарлықтай қиындықтарды бастан өткеріп жатқанымен, қазірдің өзінде жүзеге асады. Таңдалған тақырыптың өзектілігі айқын, өйткені кәсіпкерліксіз нарықтық экономика болмайды. Ал ол өзінің бастапқы сатысында тұрғанымен, бизнес қоғамдық өндірістің жетекші саласы болатыны даусыз.

Бизнеске деген қызығушылық табиғи және негізделген. Біздің көз алдымызда қоғамның жаңа экономикалық негізі жасалуда, өз ісін ұйымдастыруға ұмтылатын, жаңа жағдайларға бейімделгісі келмейтін, бірақ сол жерде өмір сүргісі келетін, бастамашылық танытатын, еркін еңбек қызметінде өзін көрсететін адамдар пайда болады. Бұған қоғам мен экономикалық қызметті демократияландыру ықпал етеді.

Нарықтық экономикаға көшу монополизмді жеңуге және бәсекелестікті дамытуға бағытталған өндіріс құрылымын түбегейлі қайта құруды талап етеді. Бұл міндетті шешу мүмкін емес, өйткені әлемдік тәжірибе көрсеткендей, меншіктің әртүрлі нысандарына негізделген кәсіпкерлікті дамытпай болмайды.

Бүгінде көпшілік өндірістің, нарықтың, демек, жалпы қоғамның дамуын кәсіпкерліктің өзі қозғайтынын түсіне бастады. Ел кәсіпкерлердің, ал кәсіпкерлер мемлекеттің қолдауының арқасында өркендеп келеді.

Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қызметті дамыту үшін барлық жағдайлар қарқынды жасалуда, атап айтқанда, кәсіпкерлікті дамыту үшін берік экономикалық негізге айналған меншікті жекешелендіру бойынша үлкен жұмыс жүзеге асырылды.

Мемлекеттік реттеу әдістері және олардың кәсіпкерлік қызметтің тиімділігін арттырудағы рөлі. Мемлекет өзінің басқару функцияларын әкімшілік және экономикалық әдістер арқылы жүзеге асырады. Әкімшілік экономика басқарудың әкімшілік әдістерінің басым болуымен сипатталады. Нарықтық экономиканы мемлекеттік реттеу жүйесі, керісінше, экономикалық әдістерді қолдануға негізделген.

Әкімшілік немесе тікелей реттеу әдістері шаруашылық жүргізуші субъектіні таңдау еркіндігін шектейді. Мысалы, өндірілетін өнімнің көлемі мен ассортименті бойынша директивті жоспарлау тапсырмалары немесе тауарлар мен қызметтердің орталықтандырылған бағалары – жоспарланған экономикадағы әкімшілік реттеудің типтік әдістері – кәсіпорынды ресурстарды балама пайдаланудан айырады. Керісінше, мемлекеттік реттеудің экономикалық және жанама әдістері кәсіпкерлік таңдау еркіндігін шектемейді. Мысалы, бизнеске салынатын салықты азайту немесе, айталық, пайыздық мөлшерлемені төмендету-бұл өндірісті ұлғайтуға және кәсіпорындардың инвестициялық белсенділігін арттыруға бағытталған экономикалық реттеудің типтік әдістері.

Мемлекеттік органдар табиғи монополиялар деп аталатын өнімдердің немесе көрсетілетін қызметтердің бағаларын, көлемін және ассортиментін директивалық түрде анықтайды, нарықты монополиялауды күшейтуге кедергі келтіретін әкімшілік шектеулер жүйесін белгілейді. Әкімшілік реттеу тұтынушылардың құқықтарын қорғау және қоршаған ортаны қорғау мақсатында белсенді қолданылады. Көбінесе сыртқы экономикалық қызметті реттеу әдістері қолданылады, мысалы, импорттық квоталар және т. б.

Қазақстанда, сондай-ақ басқа да бірқатар Социалистік елдердегідей, біз мемлекеттің экономикадағы рөлін жете бағаламауға кезігеміз. Мемлекеттің экономикалық рөлін түсінбеушілік мемлекеттік экономикалық саясаттың қолайлы тұжырымдамасын жасауға кедергі келтіреді.