Инвестициялық туристік қызметтегі тәуекелдер

№11-12 Лекция тақырыбы: Инвестициялық туристік қызметтегі тәуекелдер

Лекцияның оқыту нәтижелері: Туризмде инвестициялық жобалар пәнінен алған теориялық білімін тәжірибе жүзінде қолданады; Инвестициялық туристік қызметтегі кездесетін тәуекелдерді ескеріп, олардың тәуекелдік дәрежесін бағалау мен сақтандыру әдістерін пайдалана отырып, өзінің дәлелді  ұсыныс жасайды; Жаңа инновациялық идеяларды қабылдауда инвестициялық жобалардың тәуекелдерін бағалауды іске асырады және оларды алдын-ала сақтандырудың нақты әдістерін ұсынады.  

Лекция мазмұны: ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ТУРИСТІК ҚЫЗМЕТТЕГІ ТӘУЕКЕЛДЕР

Инвестициялық тәуекелдерді жіктеу

Жіктеудің қабылданған белгілеріне байланысты инвестициялық тәуекелдер тиісті топтарға бөлінеді. Инвестициялық тәуекелдер коммерциялық тәуекелдердің құрамдас бөліктерінің бірі ретінде әрекет етеді, оларға жоғалған пайда тәуекелі, кірістіліктің төмендеу тәуекелі, тікелей қаржылық шығындар тәуекелі жатады.

Жоғалған пайда тәуекелі-бұл қандай да бір іс-шараны (мысалы, сақтандыру, хеджирлеу және т.б.) жүзеге асырмау нәтижесінде экономикалық залалдың ықтимал басталу тәуекелі (туристік кәсіпорынның жоспарланған пайда көлемін алмауы).

Кірістіліктің төмендеу тәуекелі кредиттер, Портфельдік Инвестициялар және салымдар бойынша пайыздар (дивидендтер) мөлшерінің төмендеуімен байланысты болуы мүмкін. Табыстылықтың төмендеу тәуекелі мыналарды қамтиды:

* * пайыздық тәуекелдер-тартылған қаражат бойынша төленетін пайыздық мөлшерлемелердің берілген кредиттер бойынша мөлшерлемелерден асып кетуі нәтижесінде инвестициялық институттар, коммерциялық банктер, кредиттік мекемелер шығындарының туындау қаупі. Тәуекелдердің осы түрлеріне жай акциялар бойынша төленетін дивидендтердің өзгеруіне байланысты инвесторлар ұшырауы мүмкін шығындар жатады;

* * кредиттік тәуекел-қарыз алушының негізгі борышты және кредиторға пайыздар бойынша төлемдерді төлемеуі. Несиелік тәуекел-бұл тікелей экономикалық және қаржылық шығындар тәуекелдерінің бір түрі.

Тікелей қаржылық ысыраптардың тәуекелдері мынадай түрлерге бөлінеді:

* * өткізілетін биржалық мәмілелерден болатын шығындар қаупін көрсетуге арналған биржалық тәуекелдер. Оларға коммерциялық мәмілелер бойынша төлемеу тәуекелі, лизингке тапсырылған өндірістік жабдық үшін комиссиялық сыйақыны төлемеу тәуекелі және т. б. жатады.;

* * селективті тәуекелдер-нақты немесе қаржылық инвестициялық портфельді қалыптастыруға бағытталатын қаражатты инвестициялау үшін капиталды салудың сәтсіз тәсілін, бағалы қағаздардың түрін таңдау тәуекелі;

* * күрделі салымдарды пайдаланудың экономикалық тиімсіз тәсілі нәтижесінде инвестицияланған капиталды толық жоғалтуға әкеп соғатын банкроттық тәуекелі.

Инвестициялық жобалар бойынша орын алған тәуекел деңгейіне қарай олар екі топқа жіктелуі мүмкін:

* * кірістерді жоғалту ықтималдығы төмен тәуекелдер (тәуекелдің төмен деңгейі);

* * кірістерді жоғалту ықтималдығы жоғары тәуекелдер (тәуекелдің жоғары деңгейі).

Мысалы, туристік салаға инвестиция салу компания үшін өте үлкен сұранысқа ие туристік өнімді нарыққа шығара алатын жағдайда өте жоғары табыс алуға мүмкіндік ашады. Алайда, компанияның мұны істей алмау қаупі өте жоғары. Бұл жаңа туристік өнімнің тиімді болмайтындығына немесе туристерден мақұлдау алмайтындығына байланысты болуы мүмкін. Егер жаңа туристік өнімді әзірлеуге үлкен қаражат салған компания жоғары бәсекеге қабілетті өніммен мақсатты нарыққа шықса, онда кірісті алмау қаупі жоғары болуы екіталай.

Сондай-ақ, туристік кәдесыйлардың түпнұсқалық ассортиментін әзірлеуге және өндіруге жеткілікті үлкен қаражат салған өндіруші олармен бірге келесі Рождество немесе жаңа жыл қарсаңында нарыққа шыға алатын болса, жеткілікті мөлшерде табыс алмау қаупі жоғары болмайды.

Сонымен, тәуекел деңгейі төмен инвестициялар дегеніміз — белгілі бір кіріс алу тұрғысынан қауіпсіз деп саналатын Инвестициялар, ал тәуекел деңгейі жоғары Инвестициялар — белгілі бір кіріс алу кепілдігі тұрғысынан алып-сатарлық болып саналатын Инвестициялар.