Біратомды спирттер – токсикология тұрғысынан

Қазақстан Республикасы Ғылым министрлігі

Е.А Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті

РЕФЕРАТ

Тақырыбы:  Біратомды спирттер – токсикология тұрғысынан

Қарағанды  2019

Мазмұны                                                

Кіріспе

1.Спирттерге жалпы мәлімет

1. Біратомды спирттер
2. Спирттердің токсикокинетикасы

2. Спирттердің адам ағзасына әсері

2.1 Спирттердің токсикалық әсер ету механизмдері

2.2 Спирттердің уытты әсерінің қалыптасу динамикасы

2.3 Спирттердің уытты әсері

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Спирттер(ағылш. spіrіt) – құрамында бір не бірнеше гидроксил топтары – (–ОН) болатын көмірсутек туындылары. Гидроксил тобының санына қарай бір-, екі-, үш-, төрт- және көпатомды спирттер; радикалдар құрылысына қарай қаныққан, қанықпаған, циклді, ароматты және гетероциклді спирттер болып бөлінеді.

Метил спирті дәрілік заттар мен түрлі бояғыштарды синтездеу үшін бастапқы шикізат ретінде еріткіш ретінде пайдаланылады. Метанолдың үлкен мөлшері пластмассаны дайындау кезінде қолданылатын формальдегид өндірісі үшін жүреді. Ол антифриз ретінде де қолданылады.

Амил (изоамил) спирті еріткіш ретінде және күрделі органикалық заттарды синтездеу үшін де қолданылады. Ол спиртті ашытудың жанама өнімі - сивуштың негізгі құрамдас бөлігі ретінде токсикологиялық маңызы бар.

Этил спирті өзінің токсикологиялық мәні бойынша спирттер тобында ерекше орын алады. Ол халық шаруашылығының әртүрлі салаларында кеңінен қолданылады. Этанол уларға жатпайды, бірақ интоксикацияның салдары біздің қоғамымыз үшін және моральдық тұрғыдан өте ауыр және маскүнемдік әлеуметтік мәселеге айналды, оны шешуге айтарлықтай күш пен қаражат жұмсалады. Әлеуметтік қарсы әрекеттердің басым бөлігі мас күйінде жасалады. Еңбек тәртібін бұзушылардың арасында мас күйінде адамдар 80% - ды құрайды , сол сияқты көше қозғалысын бұзушылар арасында (автомобиль астына түскен жаяу жүргіншілер) байқалады. Жазатайым оқиғалардан қаза тапқан адамдардың мәйітін ашқан кезде де алкоголь жиі кездеседі.

Этил спиртімен уланулар салыстырмалы түрде сирек кездеседі, ол көбінесе у ретінде емес, ауырлататын жағдай ретінде, өлімге ұшыраудың көп санының, тұрмыста және өндірісте уланудың еңбекке жарамсыздығының жанама себебі болып табылады. Уланудың жиі себебі-суррогаттар (техникалық спирттер, самогон, арақ фальсификаттары).Жиі этил спирті әртүрлі улы және күшті әсер ететін заттарға өзін-өзі өлтіру мақсатында уланған немесе қылмыстық уланған жағдайда, себебі бұл заттардың тез сіңуіне және өлімнің басталуына ықпал етеді. Психотроптық заттардың кейбірімен ол синергист ретінде әрекет етеді, олардың әсерін күшейтеді (барбитураттар, транквилизаторлар және басқа да седативті заттар). Этил алкогольіне және оның суррогатына сот-химиялық зерттеу сараптамалардың жалпы санының 80% - ын құрайды.

1. Спирттерге жалпы мәлімет

1.1 Бір атомды спирттер

Спирттер, алкогольдер – құрамында бір немесе бірнеше OH тобы болатын көмірсутек туындылары. ОН тобының санына қарай бір (алкогольдер), екі (гликолдар), үш (глицерин), төрт (пентаэритрит) және көп атомды спирттер, ал көмірсутек радикалының құ-рылысына байланысты қаныққан (этил C2H5–OH), қанықпаған (аллил СН2=СНСН2ОН), циклді (циклогексанол), ароматты (бензил спирті), гетероциклді (фурил) болып бөлінеді. Көміртегі тізбегінің құрылымына байланысты спирттер алифатикалық және циклдық немесе хош иісті болып бөлінеді. Сондай – ақ, бастапқы, екінші және үшінші спирттер-тізбектегі көміртектің бір атомымен қосылған гидроксильді топтардың саны бойынша, сондай-ақ шекті және күтпеген спирттер бар. Молекуладағы гидроксильді топтардың санына сәйкес спирттер біратомды және көпатомды болуы мүмкін. Екі атомдық спирттер, яғни бір молекулада екі гидроксильді тобы бар спирттер диоланың немесе гликольдің жалпы атауы бар. Үшатомды спирттер триол немесе глицерин деп аталады, ал гидроксильді топтардың саны көп спирттер полиоланың жалпы атауын алады. Спирттер құрамында суда еру қабілетін беретін гидроксильді топтың болуы спирттерді басқа көмірсутектерден кем уытты етеді. Бұл суда органикалық заттардың ерігіштігін арттыру олардың уыттылығының азаюына әкеп соқтыратын жалпы токсикологияның белгілі ережесімен келіседі.16 атомға дейінгі ұзын көміртекті тізбекті біратомды спирттер салыстырмалы тығыздығы бірліктен аз (яғни, судан жеңіл) түссіз ұшатын сұйықтықтар болып табылады. Көміртекті тізбекте 16 және одан да көп атомдары бар біратомды спирттер қатты заттар болып табылады. Тізбектегі көміртекті атомдар санының артуымен біратомды спирттердің қайнау температурасы жоғарылайды, ал қосылыстардың суда ерігіштігі, демек уыттылығы төмендейді.