Атом материя құрылымының негізі ретінде

            «ҚАРАҒАНДЫ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ»

       КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ

Тақырыбы: Атом материя құрылымының негізі ретінде.

Макро -, микро-және ультрамикроэлементтер. S-, P-, d-элементтерінің биологиялық рөлі және олардың қосылыстарын медицинада қолдану

Орындаған:

Топ

Тексерген: 

                                                        Қарағанды-2022ж.

   Атом заттың ең кіші бөлшеігі болғандықтан, бізді қоршаған әлем атомдардан құралған. Біздің денеміздің өзі атомдардан құралған. Атом бірігіп молекула түзеді. Атомның кұрылысын айта кететін болсақ, ол оң зарядталған ядродан және үнемі қозғалыста болатын теріс зарядталған электрондардан тұрады. Атомның ортасында оң зарядталған ядросы бар екендігін ағылшын ғалымы Э. Резерфорд тәжерібие жүзінде 1911 жылы дәлелдеген. Атом ядросы протон мен нейтрон деп аталатын бөлшектерден тұрады. Протон мен электрон санын біз элементтің реттік нөміріне қарап анықтаймыз. Оң және теріс зарядтар тең болғандықтан, атомдар әрқашан бейтарап болады. Нейтрон санын анықтау ушін келесі формуланы қолдансақ болады. N=A-Z, бұл жерде (Z) элементтің реттік нөмірін,ал (А) элементтің атомдық массасы, яғни протон санын біле отырып нейтрон санын(N) анықтауға болады. Химиялық элемент атомдарында электрондар энергетикалық деңгейлер бойымен қозғалады. Әр энергетикалық деңгейдің сыйымдылығы әр түрлі болады. Энергетикалық деңгей санын период нөмірі анықтайды. Бір периодта орналасқан элементтердің энергетикалық деңгейлер саны бірдей болады.

Адам ағзасы және табиғатта  маңызы зор элементтер, олар макро-, микро-, және ультрамикроэлементтер.

Микроэлементтер-  тау жыныстарында, топырақта, табиғи және минералды суларда, адам ағзасында аз мөлшерде кездеседі. Оларға келесі элементтер жатады: Al, Fe, Cu, Mn, Zn, Mo, Co, т.б жатады. Бұлар витаминдер, гормондар, ферменттер құрамына кіреді. Микроэлементтер зат алмасу процесіне қатысатын болғандықтан, осы элементтер кем немесе мөлшерден артық болатын болса  зат алмасу процесін бұзады. Адам бұл элементтерді тамақ арқылы алады. Медицинада маңыздылығына тоқтала кететін болсақ. Мысалы: Fе гемоглобиннің, миоглобиннің құрамына кіреді. Егерде темір шамадан төмен болса, қанның қызыл жасушасының яғни гемоглобиннің түзілуі бұзылып, тыныс алу қызметі нашарлайды. Мырыш- қарын асты безінде, йод- қалқанша безінде, фтор- тіс кіреукеінде, алюминий, мышьяк, ванадий- шашта, кадмий, сынап,молибден- бйректе, қалайы- ішек ұлпаларында, стронций- қуық безінде, сүйек ұлапсында, барий- көздің пигментті қабатында, бром, марганец, хром – гипофизде және тағы басқаларда жиналады