Антикалық дәуір әдебиеті. Көне Рим әдебиеті. Орта ғасыр әдебиеті. Қайта өрлеу дәуіріндегі әдебиет. Классицизм әдебиеті

Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті

Теориялық және қолданбалы тіл білімі кафедрасы

МӘНЖАЗБА

Тақырыбы: Антикалық дәуір әдебиеті.  Көне Рим әдебиеті. Орта ғасыр әдебиеті. Қайта өрлеу дәуіріндегі әдебиет. Классицизм әдебиеті.

Пән: Шетел әдебиеті

Орындаған: Жақсылық Дамира ҚТӘ-401

Тексерген: Сұлтанғалиева Ольга

Ақтөбе 2025

КІРІСПЕ

Әдебиет – адамзат өркениетінің ең көне және маңызды мәдени құндылықтарының бірі. Ол адамзаттың ой-санасының дамуының көрінісі болып табылады. Әдеби шығармалар арқылы халықтардың дүниетанымы, тарихи дамуы, мәдениеті және рухани құндылықтары бейнеленеді. Әрбір дәуірдің әдебиеті сол кезеңнің әлеуметтік, саяси, мәдени және философиялық ерекшеліктерін айқындап, болашақ ұрпаққа мұра ретінде қалдырылады. Осы тұрғыдан алғанда, әдебиет тарихын кезеңдерге бөліп зерттеу маңызды орын алады. Бұл зерттеу аясында антикалық дәуір әдебиеті, көне Рим әдебиеті, орта ғасыр әдебиеті, қайта өрлеу дәуіріндегі әдебиет және классицизм әдебиеті жан-жақты қарастырылады.

Зерттеудің өзектілігі

Әдебиеттің тарихи кезеңдері адамзат өркениетінің дамуында шешуші рөл атқарды. Антикалық дәуір әдебиеті грек мифологиясы мен философиясының негізінде қалыптасты, ал көне Рим әдебиеті өз кезегінде грек дәстүрлерін қабылдап, оларды одан әрі дамытты. Орта ғасыр әдебиеті діни және рухани құндылықтарға негізделді, ал қайта өрлеу дәуіріндегі әдебиет гуманизм идеяларын дәріптеді. Классицизм әдебиеті тәртіп пен логикаға негізделген туындыларымен ерекшеленді. Бұл кезеңдердегі әдебиетті зерттеу арқылы қазіргі заман әдебиетінің қалыптасу заңдылықтарын түсінуге болады.

Зерттеудің мақсаты мен міндеттері

Бұл зерттеудің негізгі мақсаты – антикалық дәуірден бастап классицизмге дейінгі әдеби ағымдар мен бағыттарды кешенді түрде талдау. Осы мақсатқа жету үшін келесі міндеттер қойылады:

1. Әр кезеңнің әдеби шығармаларының тақырыптық және көркемдік ерекшеліктерін анықтау;
2. Әдебиеттегі негізгі жанрлар мен стильдік ерекшеліктерді саралау;
3. Әр кезеңнің басты өкілдері мен олардың еңбектерін талдау;
4. Әдеби дамудың тарихи және мәдени контексттерін қарастыру;
5. Әдеби бағыттардың бір-біріне ықпалы мен сабақтастығын анықтау.

Зерттеу объектісі мен әдістері

Зерттеу объектісі ретінде антикалық дәуір, көне Рим, орта ғасыр, қайта өрлеу дәуірі және классицизм әдебиеті алынады. Зерттеу барысында тарихи-салыстырмалы, кешенді талдау, құрылымдық-типологиялық және мәтіндік талдау әдістері қолданылады. Бұл әдістердің көмегімен әр кезеңдегі әдеби бағыттардың өзіндік ерекшеліктерін анықтауға, олардың ортақ сипаттарын саралауға және әдебиеттің дамуындағы эволюциялық заңдылықтарды белгілеуге мүмкіндік туады.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы

Бұл зерттеу антикалық дәуірден классицизмге дейінгі әдеби дамуды кешенді түрде қарастырып, әр кезеңнің өзіндік ерекшеліктерін анықтауға бағытталған. Әдеби процестердің мәдени және тарихи контексттермен байланысы қарастырылып, олардың қазіргі заман әдебиетіне тигізген әсері сарапталады. Әсіресе, әр кезеңнің әдеби дәстүрлері мен олардың бір-бірімен сабақтастығы мәселесіне ерекше көңіл бөлінеді.

Тақырыптың маңыздылығы

Антикалық дәуірден бастау алатын әдебиет – бүкіл әлемдік мәдениеттің негізін қалаған рухани құндылықтардың бірі. Әр кезеңдегі әдеби шығармалар адамзат өркениетінің даму жолын айқындап, олардың дүниетанымдық және философиялық көзқарастарын көрсетеді. Орта ғасыр әдебиеті діни және феодалдық жүйенің ықпалында дамыса, қайта өрлеу дәуіріндегі әдебиет адамның өзіндік «Менін» ашуға, адамгершілік пен гуманизмді насихаттауға бағытталған. Ал классицизм әдебиеті өнердегі тәртіп пен үйлесімділік қағидаларын негізге алды. Бұл кезеңдерді зерттеу арқылы қазіргі заман әдебиеті мен мәдениетінің түп-тамырларын түсінуге мүмкіндік туады.