Дислокацияның ақаулармен өзара әрекеттесуі

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

М. ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН УНИВЕРСИТЕТІ

[pic 1]

Реферат

Тақырыбы: Дислокацияның ақаулармен өзара әрекеттесуі

Орындаған: Тажигали Е

Тобы: Еп-20-15к

Қабылдаған: Ортаева К

Шымкент 2023

Жоспар:

1. Қатты денелер туралы түсінік
2. Қатты денелердің физикасы
3. Қатты денелердің ақаулары
4. Электрлік қасиеттерінің беттік деңгейлері

Қатты денелердің электр қасиеттеріне беттік деңгейлердің әсері

Қатты денелердің электрлік қасиеттеріне беттің әсері заряд тығыздығының өзгеруінен немесе беттегі шашырау құбылыстарынан көрінеді.

Қатты дененің электрлік қасиеттері физика мәліметтері бойынша электронды деңгейлер жүйесімен және тор иондарының қозғалғыштығымен анықталады.  Соңғысы электролизбен жүретін иондық өткізгіштікті анықтайды.  Көбінесе ток тасымалдаушылар қатты денедегі потенциалдық энергиясы дененің химиялық табиғатына және температураға байланысты электрондар болып табылады.  Қатты денелерде электрондардың потенциалдық энергиясы U екі аймаққа таралады: а) тордың кейбір атомдарына қосылған валенттік электрондар аймағына;  б) еркін өткізгіш электрондар зонасында.

Қатты дене - бұл өзінің пішінін сақтайтын заттың агрегаттық күйі.  Қатты дененің микроскопиялық құрылымы кристалды немесе аморфты болуы мүмкін.  Кристаллдарда атомдар қалыпты қатарға орналасып, кристалдық тор деп аталатын торды құрайды.  .  Кристалл атомдары айналасында жылулық тербеліс жасайтын тепе-теңдік позициялары кристалдық тордың түйіндері деп аталады. Қатты дене — қалпы тұрақтылығымен, және затты құраушы атомдардың тепе-теңдік жағдайының маңайындағы аз тербелісі түріндегі жылулық қозғалысымен, сипатталатын заттың агрегат күйі.

Қасиеттері: қатты денелердің тұрақты пішіні мен көлемі бар, оларды сығуға немесе таптауға болмайды, барлық бөлшектер белгілі бір ретпен тығыз топтастырылған, құрамында элементтер еркін қозғала алмайды.

Өздеріңіз білетіндей, әрбір атом оң зарядталған ядродан және айнала қозғалатын бірнеше теріс зарядталған электрондардан тұрады.  Электронның массасы кез келген атомның ядросының массасынан айтарлықтай аз болғандықтан, қатты денелердегі электрондар ядроларға қарағанда үлкен қозғалғыштыққа ие.

Қатты денелердің электрлік қасиеттерін түсіну үшін келесі модельді қабылдайды.  Атомдардың ядролары қозғалыссыз, ал электрондар олардың арасындағы кеңістікте қозғалады деп болжанады.  Электрондар микроскопиялық бөлшектер болғандықтан, олардың кристалдық тордағы қозғалысын зерттеу үшін кванттық механиканың заңдары мен тұжырымдамаларын қолдану керек, соған сәйкес бір электронның қозғалысы толқындық функциямен сипатталады.

Қатты денелер сұйықтар сияқты өзінің көлемін ғана сақтап қоймайды, сонымен қатар пішінін де сақтайды. Олардың пішіні дұрыс болу себебі қатты денелердің атомдары немесе молекулалары кеңістікте белгілі орын алып реттеліп орналасқан кристаллдар құрайды. Физикалық қасиеттердің кристалл ішіндегі бағыттарға тәуелділігі анизотропия деп аталады (грек сөзі «анизос»- бірдей емес, «тропос» - бағыт). Қатты денелер өзіне түсірілген күштің әсерінен пішіндерін өзгертеді, яғни деформацияланады. Сыртқы күштер әсері тоқталғаннан кейін толық жойылатын деформациялар серпімді деформация (созылу, сығылу) деп аталады.

Тәжірибе нәтижелері бойынша салынған созылу диаграммасынан шамалы деформацияларда σ-кернеу салыстырмалы ұзаруға тура пропорционал. Бұл тәуелділік Гук заңы деп аталады σ=E∣ε∣ .

Мұндағы E - пропорционалдық коэффициент, Юнг модулі немесе серпімділік модулі деп аталады (материалдың деформацияға қарсылығын сипаттайды), [Па].

Гук заңынан F=σS=Eε⋅S=E△ll0S=k⋅△1, олай болса k=ESl0 - қатаңдық коэффициенті дененің көлденең қимасының ауданына және бастапқы ұзындығына байланысты. Гук заңы орындалатын кездегі максимум кернеу пропорционалдық шек деп аталады. Кернеу бШσб.Ш.беріктік шегі деп аталатын өзінің максимум шамасына жеткеннен кейін үзілу болады.