Магистральды құбырлардың құрылымы және жұмыс істеу принципі

КІРІСПЕ

Мұнай мен газды алыс қашықтыққа тасымалдаудың үш негізгі түрі бар: сумен, теміржолмен және қүбырлар арқьлы тасымалдау. Газ күйіндегі газды тек құбырлар арқылы ғана тасымалдайды. Су транспорттары танкерлер мен баржалар (лихтерлер) арқылы мүнайды, мұнай өнімдерін және сұйытылған газдарды кез келген мөлшерде тасымалдайды. Су жолы, өдетте, теміржол және құбырлардың ұзындығына қарағанда ұзын болады. Сондықтан бірқатар жағдайларда тасымалдауға кететін шығындар да көп болуы мүмкін. Оған қоса, солтүстік кеңдіктердегі сумен тасымалдаудың тек мезгілдік сипаты болады. Теміржол көлігімен цистерналар, бункерлер және ыдыстармен барлық мүнай өнімдері, мүнай және сүйытылған газдар тасымалданады. Алайда, жаппай тасымалдау үшін теміржол көлігін пайдалану көп жағдайларда тиімсіз . Салыстырмалы түрде аз өндірілетін мұнай өнімдері әр түрлі сортты майлар, мазуттар, әсіресе битум мен парафиндер үшін теміржол алыс қашықтықтарға тасымалдаудың негізгі түрлерінің бірі болып табылады. Мұнай мен газдың көп мөлшерін кез келген қашықтыққа тасымалдаудың экономикалық тұрғыдан ең  тиімдісі құбырлық тасымалдау. Тасымалдаудың осы  үш түрінен басқа, автокөлікпен тасымалдаудың да маңызы зор. Автокөлікпен тасымалдаудың негізгі мақсаты автоцистерналар немесе ұсак ыдыстармен дайын мұнай өнімдерін ірі мұнай базаларынан ұсақ мұнай базаларына және одан әрі тұтынушыларға дейін жеткізу болып табылады

Мұнай құбыры деп мұнай немесе мұнай өнімдерін тасмалдауға арналған құбырды айтады. Мақсатына және атқаратын жұмысына қарай мұнай құбырлары келесі үш топқа бөлінеді:

1.    Ішкі өндірісте НПЗ мен мұнай базаларында әртүрлі нысандар мен қондырғылары қосу үшін колданылады.

2.      Жергілікті. Ішкі мұнай құбырларына қарағанда, ондаған километрге дейін ұзын болады.

3.  Магистралды құбыр өткізгіштер үлкен аралықтарға созылуымен сипатталады. Сол себептен айдау бір емес, бірнеше трасса бойымен орналыстырылған станциялармен жүзеге асырылады. Магистралды мұнай құбыры толық жыл бойы, тәулік бойы істеп салыстырмалы түрде үлкен диаметр мен ұзындыққа ие болады. Сұйықтықты айдау үшін 5-6,5 МПа мөлшерде қысымды туғызады. Ұзындығы 50 км-ден асып,диаметрі 219-1220 мм аралығында болатын құбырларды магистралды құбырларға жатқызамыз.  

Трасса бойымен тізбектей орналыстырылған айдау станциялардың көмегімен мұнай құбырының соңғы пунктіне жетеді. Мұнай өңдеу зауыты немесе мұнай базасы айдау кезіндегі соңғы пункт болып табылады.

                                                    1. ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМ

                   1.1. Магистральды құбырлардың құрылымы және жұмыс істеу принципі

Мұнай-газ саласында құбыр көлігінің рөлі өте жоғары. Мұнай кен орындарынан мұнай өңдеу зауыттарына және экспортқа мұнай тасымалдаудың ең арзан және ең басты тәсілі. Мұнай құбыры арқылы тасымалдау су мен рельспен салыстырғанда: тасымалдаудың ең аз қашықтығы, жеткізушілер мен тұтынушылардың жұмыс ырғағы, мұнайдың аз шығыны, технологиялық үдерістердің ең үлкен автоматтандыруы сияқты бірқатар артықшылықтарға ие. Мұнай құбырларын тасымалдау жүйесін (мұнаймен қамтамасыз ету) ескере отырып, ірі энергетикалық жүйелерге тән негізгі ерекшеліктері бар екенін атап өткен жөн. Бұған басқа салалармен қарым-қатынас, аймақтық бөлу, күрделілік, даму мен жаңарудың сабақтастығы, инерция және жұмыс істеудің сабақтастығы, көп мақсатты табиғат пен мұнай алу және жеткізу процестерінің біркелкі еместігі жатады. Мұнай құбыры мұнайды және мұнай өнімдерін айдауға арналған мұнай құбыры деп аталады (мұнайды айдау кезінде, мұнай құбыры термині кейде пайдаланылады). Сорғылық майдың түріне байланысты газ құбыры бензин, керосин, мазут деп аталады.

Олардың тағайындалуы бойынша мұнай мен мұнай өнімдерінің құбырларын келесі топтарға бөлуге болады:

• Коммерциялық - ұңғымаларды әртүрлі нысандармен және кен орындарында мұнайды өңдеуге арналған қондырғылармен байланыстыру;
• Негізгі (МН) - мұнай өнімдерін және (оның ішінде тұрақты конденсатты және бензинді) оларды өндіру орындарынан (кен орындарынан), өндіріс немесе сақтау орындарынан тұтыну орындарына (мұнай қоймалары, ауыстырып тиеу базалары, құю станциялары, мұнай терминалдары, жеке өнеркәсіптік кәсіпорындар мен МӨЗ). Олар жоғары өткізу қабілетін сипаттайды, құбыр диаметрі 219-дан 1400 мм-ге дейін және артық қысым 1,2-ден 10 МПа-ға дейін;
• Технологиялық - процестi жүргiзу немесе жабдықты пайдалану үшiн қажеттi әртүрлi өнiмдердiң (шикiзат, жартылай фабрикаттар, реагенттер, сондай-ақ технологиялық процесте алынған немесе пайдаланылатын аралық немесе түпкi өнiмдер және т.б.) өнеркәсiптiк кәсiпорынның немесе осы кәсiпорындардың тобында тасымалдау үшiн арналған технология.

SNIP 2.05.06 - 85 негізгі мұнай және мұнай өнімдерінің құбырлары құбырлардың шартты диаметріне байланысты (төрт мм) төрт класқа бөлінеді:

- 1000-1200 қоса алғанда;

- 500-1000 теңге;

- 300 - 500 оның ішінде;

- 300 немесе одан аз.

Осы жіктемемен қатар SNiP 2.05.07-85 құбырдың кез-келген учаскесінде тиісті беріктік сипаттамаларын қамтамасыз ететін магистральды мұнай құбырлары үшін категория белгілейді:

IV санат - 700 мм құбырдың диаметрі, жер асты тығыздағыш;