Газ тәріздес отындар

    Газды алу ушін газоностык пластка дейін унгыманы бургылайды. Унгыманы мунай ондіретіндей бургылайды.

Ондірілген табиги газдын уш турі болады:

Таза мунайсыз газ. Мундай жерлердін болуы газдын озінін жаралган жерінен  борпылдак жыныспен болар болмас  аралыкта араласуынан; таза газ ондірілетінжерден шыгатын газдардын курамында жогары  СН4(до 99 %) метаны мен аздаган катты комір сутегі СmНn, болады.

Ілеспе газ, мунаймен бірге ондіріледі, ол сонда еріп кетеді. в  которой  он  бывает  растворен. Мундай газдардын онімі алынган мунай салмагынын 10…50 % курауы мумкін. Газды мунайдан боліп алу арнайы металды резервуар – айыргыш немесе траптардан шыккан мунайдын кысымы томендегенде іске асуы мумкін. Ілеспе газдар озге комірсутегінен аса  (20 % артык) ерекшеленбейді. 

Газ газдыконденсатты  кен орыны келесі курамды (пропан С3 Н8, бутан С4 Н10, пентан С5 Н12, гексан С6 Н14  т.б.)компоненттерге ие.

Газдыконденсатты  кен орнынындагы томенгі газдар,  табиги газдар жане ілеспе  газдар олардан газ к.сіпшілігіне  жататын [7].арнай газды бензинді  заводтарда арылады.

Кәсіпшіліктегі табиги газдар магистралды газ кубырына багытталмас бурын кубырдан[5] газ аткылататын токсинді газ – кукіртті сутек  Н2S, ылгалдан ж не кумнан тазарады.

Газды отын  катты ж..не суйык отынга караганда курамы жагынан ерекшеленеді. Газ жанган кезде тутін шыгатын кубырдан жанатын зат жылуы аз кетеді; газ жанганда кул, шлак, кулді шан болмайды. Газды ен арзан транспорт - кубырмен тасымалдауга болады.

Газды  отын ондірісте ж..не турмыстык отында, автотранспортта  кенімен колданылады.

Табиги газды кайта ондеудін басты багыты болып пиролиз (ацетилен, водород ж..не газды куйе), жартылай тотыгу (комір сутегінін тотыгуы), хлорлау (курамында хлоры бар ерітінділер алу максатында). Табиги газды химиялык ондеуге катты коніл болінеді [5].

Табиги газды ондірісте кайта ондеуде метаннан баска комір сутегінде  колданылады.  Газды  кептіру конденсаттары газды кубырга немесе бутан,  пропан ж..не этан болшектеріне араласып кетпеу максатында жасалады, себебі    олар баска газдармен салыстырганда кымбат турады.

Табиги газды ондірісте ондеу курамында кездесетін азотка караганда фракция боліміне жатады. Урдіс жогары калориялы және газды  транспорттауга  инерттігазды коммерциялык газды алуга  келеді.

Табиги газды газды бензинді заводтарда ондеу урдісінде ондірістік хроматографтар женіл комір сутекті конденсатта метанды ж..не этиленді, азык – тулікпропанындагы  бутан мен изобутанды аныктайды [7]. 

Табиги газдын негізгі компоненті болып СН4 метан табылады, кейбір жерлерде аз колемде N2азот, СnНm углерод, СО2диоксидкездеседі. Табиги газды ондіру     барысында кукіртті бірігуден тазалайды, кейде (кукіртті сутек) балластты газ ретінде калуы мумкін [8].

Жасанды газ отыны ондіріс орындарында пайдаланылады, негізгі онімнін технологиясы жанатын газбен байланысты ( ВЭР жангышы). Булар металды ж..не коксті заводтарда ондіріледі. Доменнді ондірісте колошникті  газды ондіру 1тф шойынга 235 кг отын кетеді. Т..улік бойына жанып туратын бір гана 4000 т шойындомна пеші 6…6,5 млн. м3 газ[7] шыгарады.

Жасанды газды алудын тагы бір турі коксті пеш болып табылады. Осындай пештерде алынган коксты газ мемлекетімізде ерекше отындык орын алады. Жылсайын коксті 80…85 млн. т ондіруде 25 млрд. м3 кокс газын алады. Жасанды газдар шикізат пен отындык ретінде пайдаланылып мазут пен табиги газдын орнына жумсалады.