Темір жол көлігінің тарифтік саясатына әсер етуші факторлар

Темір жол көлігінің тарифтік саясатына әсер етуші факторлар

Тарифтік саясаттың фрахталық жылға арналған мөлшерлемелері халықаралық өтпек тарифтер ХТТ (Халықаралық темір жол өтпек тариф мен БТТ (Біртұтас өтпек тарифтердің негізінде кұралған, оларға Қазақстанның темір жолы да қатысты. Достастықтың қатысушы мемлекеттерінің жүктерді халықаралық өтпек қатынаста тасымалдауға арналған тарифтік саясатың қалыптастыруының негізгі принциптері 1992 ж. 19-20 қарашада Минск қаласында өткен Темір жол көлігі жөніндегі кеңестің бесінші мәжілісінде (отырысында) қарастырылған болатын.

Тарифтік саясаттағы ТМД елдерінің темір жолдары жариялаған мөлшерлемелер фрахталық жылға арналған тарифтің шекті деңгейін белгілейді. Әйтсе де әрбір темір жол әкімшілігі өзінің экономикалық мүдделеріне қарай тарифтің жарияланған деңгейіне шегерімдер беру мен

арнайы өтпелі мөлшерлемені белгілеу жолымен төмендетуге құқығы бар. Тарифтік саясатта фрахталық жылға арналған жарияланған мөлшерлемелердің деңгейін көтермелеу ісі ары кеткенде жылына 2 рет жүзеге асырылуы мүмкін. Тарифтік Келісім шеңберінде жүргізілетін тарифтік саясат әлемдік нарық пен көліктік қызмет көрсету нарығының құрылған жағдаятының есебімен біртұтас тарифтік темір жол кеңістігінің сақталуына,

тауарлардың ТМД аймағы бойынша еркін түрде қозғалуы мен өзге

тасымалдаушылармен салыстырғанда темір жол тасымалдауларының

бәсекеге қабілеттілігінің сақталуына бағытталған.

2002 ж. 28 мен 30 қазаны аралығында Ереван қаласында ТМД

қатысушы-мемлекеттерінің темір жол әкімшіліктерінің Тарифтік

Конференциясы өтті. Онда ТМД елдері темір жолдарының 2003

фрахталық жылға арналған жүктерді халықаралық қатынаста

тасымалдаудың Тарифтік саясаты қабылданды.

Республиканың темір жол көлігінің құрылымы мен экономикасындағы

түрлендірулердің айтарлықтай динамизмі көліктік баға құрылу жүйесінің

жетілдірілмегендігіне әкеп соқты. Біріншіден (ең алдымен), бұлар - сонау

КСРО шекарасының ішінде бағаны ырықтандырудан бұрын есептелген

тасымалдаулардың орташа желілік өзіндік құнын бағалаудың ескірген

параметрлері және олар республика шектеріндегі тасымалдаулардың

орташа өзіндік құнымен шамасы бойынша да, құрылымы бойынша да

салыстырғысыз болып келеді. «Қазақстан темір жолы» ҰК» ЖАҚ-ның

шығындары мен іс жүзіндегі табыстарының сәйкессіздігі темір жол көлігі

тұтынатын ресурстардың бағалық үйлесімділігінің, техникалық

қаруландырылу деңгейінің, тасымалдаулар көлемі мен басқару әдістерінің

өзгеруінен туындайды.

Жүйе тауарлық нарығындағы көліктік тарифтердің реттеу рөліне

сәйкес келмейді. Тарифтік жүйе экономикалық және құқықтық

жағдайларда құрылған, ол жағдайда тауар өндірушілердің көліктік

шығындарын

көтерме-сауда

орташаланған

Тарифтік саясатқа қойылатын қазіргі талаптар. «Қазақстан темір

жолы» ҰК» ЖАҚ-тың тарифтік саясаты жалпы принциптерден тұрады,

оларды темір жол көлігі өзінің қызмет көрсету үшін төленетін құнды

белгілеген кезде ұстанады. Баға саясатының мәні тарифтердің оңтайлы

деңгейі мен құрылымын құру және соларды қолдаудан, оларды бір немесе

өзге нарықтық жағдайда уақыт барысында мүмкін болатын ең жоғары

табысқа жету мақсатында