Экзистенциализм жонундо жалпы тушунук

План:

1. Киришүү

2. Экзистенциализм жонундо жалпы тушунук.

3. Немис экзистенциализми (К. Ясперс, М. Хайдеггер)

4. Франциядагы экзистенциалисттик философия (Ж.П.Сартр, А.Камю, Г.Марсель).

5. Корутундуу

6. Колдонулган адабияттар

Киришүү

Экзистенция субъект менен объекттин карама-каршылыгына негизделген рационалисттик ой жүгүртүүгө жетпеген субъект менен объекттин бөлүнбөгөн бүтүндүгүн камтыйт. Адам өзүн эң оболу “чек арадагы кырдаалда” – өлүмгө, ооруга, кырсыкка кабылганда, ал эми күнүмдүк турмушта сейрек кездешүүчү бар экендигин түшүнөт. Адам эркиндиги экзистенциализмде өзүн өзү тандоо эркиндиги (Сартр) катары түшүнүлөт, өзүнүн иш-аракеттери жана иштери аркылуу өзүн калыптандыруу. Адам эркиндиги экзистенциализмде өзүн өзү тандоо эркиндиги (Сартр) катары түшүнүлөт, өзүнүн иш-аракеттери жана иштери аркылуу өзүн калыптандыруу. Адам өзүн тааныган даражада гана бар, ал эми эркин адам өз тандоосу үчүн жооп берет. Экзистенциалисттер адамдын бар болуусун тынчсыздануу, таштоо, үмүтсүздүк менен сүрөттөшөт. Инсан менен коомдук бүтүндүн өз ара аракеттенүү проблемаларын талкуулоо абсурд (Камю) концепциясына, «объектификация дүйнөсүндөгү бурулушка» (Бердяев) алып келет. Салт боюнча экзистенциализм атеисттик (Сартр, Камю, Мерло-Понти) жана диний (Ясперс, Марсель, Бердяев, Шестов) багыттарга бөлүнөт.

Илим идеологиялык, гуманисттик проблемаларды чечууге жендемдуу эмес деп эсептешет. Чындык, алардын ою боюнча, гносеологиялык категория эмес, адеп-ахлактык жана социалдык категория. Чындыктын эң ишенимдүү күбөсү – инсандын маанайында, башынан өткөн окуяларында жана эмоцияларында чагылдырылган аң-сезимдин индивидуалдык субъективдүүлүгү. Алар ар дайым бардык адамдар үчүн жалпы нерсени камтыйт жана адамдын дүйнөдөгү позициясынын түпкү маңызын билдирет.

Экзистенциализмдин жалпы мүнөздөмөлөрү. Эркиндик жана

Экзистенциализмдеги жоопкерчилик.

Экзистенциализм экинчи дүйнөлүк согуштун (1918 – 1939) ортосундагы мезгилде пайда болгон, ал Эски жана Жаңы дүйнөнүн көпчүлүк бөлүгүн камтыган. Бул башынан өткөргөн жоготууларды жана көңүл калууларды түшүнүү, жаңы, андан да коркунучтуу соккуларды күтүү, мурунку идеалдарды түп-тамырынан бери кайра баалоо жана жаңы идеяларды түзүү мезгили болду. Эгерде 20-кылымдын башындагы атмосфера дагы эле таза сезимдерге орун калтырып, жеңил кайгы менен сугарылган, анын артында жакшылыкка үмүт бар болсо, анда 1914-1918-жылдардагы согуш адамзатка цивилизациянын акырынын чындыгын көрсөттү.

Алгачкы аң-сезимдин түпкүрүнөн адам табиятынын эң караңгы жактары: ырайымсыздык, артыкчылыкка умтулуу, жок кылуу жарылып чыккандай. Көптөгөн миңдеген жылдар бою өстүрүлгөн христиандык баалуулуктар жокко чыгарылды. Германияда, Италияда жана Испанияда фашисттик режимдер пайда болуп, тез эле бийликке келип, адамдардын базалык жана айбандык инстинкттерине таянышкан.Жалгыздык, индивидуализм, болуп жаткан нерсеге тиешелүү сезимин жоготуу, тынчы жоктук – ошол доордун менталитетинин негизги өзгөчөлүктөрү. Дал ушул мезгилде экзистенциализм калыптанган – эң иррационалдуу жана пессимисттик философиялык агымдардын бири күзгүдөй болуп, ошол доордогу адамдардын жалпы мамилесин чагылдырган. Рухий кыймыл катары экзистенциализм 20-кылымдын 20-70-жылдарына чейин болгон жана көптөгөн окуулар жана мектептер менен көрсөтүлгөн. Бул философиялык агымдын негиздөөчүлөрү Мартин Хайдеггер, Ясперс, Жан Поль Сартр, Габриэль Марсель, Альбер Камю. Кьеркегор менен Ницшенин эмгектери экзистенциалисттерге