Кәсіпорынның ұйымдық құрылымының түрлері

5 ДӘРІС

КӘСІПОРЫНДЫ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ. ҰЙЫМДЫҚ ЖӘНЕ ӨНДІРІСТІК ҚҰРЫЛЫМДАР

1.        Кәсіпорынның ұйымдық құрылымының түрлері.

2.        Кәсіпорынның өндірістік құрылымы.

1.        КӘСІПОРЫННЫҢ ҰЙЫМДЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ

Басқарушылық талдау шеңберінде кәсіпорындардың келесі құрылымдары ерекшеленеді:

- техникалық;

- экономикалық;

- өндірістік;

- сыртқы шаруашылық байланыстар;

- әлеуметтік.

Кез келген жүйенің құрылымы оның элементтерінің құрамымен, қасиеттерімен, олардың арасындағы байланыстар мен қатынастардың жиынтығымен сипатталады және жүйенің тұрақты жағдайын сақтауға ықпал етеді.

         Ұйым құрылымы [pic 1][pic 2][pic 3][pic 4][pic 5][pic 6]

Басқару құрылымы кіреді:

- басқару аппаратының құрылымы;

- басқару кадрлары немесе Штаттар.

БҚ қалыптастыруға өндірістік және ұйымдық сипаттамаларды қамтитын өндіріс құрылымы шешуші әсер етеді.

Басқару құрылымы (БҚ) – буындар мен жекелеген басқару қызметкерлерінің жиынтығы, олардың тігінен және көлденеңінен бағыну тәртібі.

Басқару функциялары ББ қалыптастыруда жетекші рөл атқарады.

БҚ келесі элементтерді қамтуы тиіс:

- басқару схемасы;

- штаттық кесте;

- буындар мен қызметкерлер арасында басқару функциялары мен жұмыстарын бекіту;

- кәсіпорын жұмыс істейтін сала туралы ереже;

- бөлімшелер туралы ереже;

- лауазымдық нұсқаулықтар.

БҚ тік бойынша сатыға, ал көлденең бойынша – звеноларға бөлінеді.

Басқару буыны-құрылымдық функцияны орындайтын дербес құрылымдық бөлімше.

Басқару сатысы-бір иерархиялық деңгейдегі буындардың жиынтығы.

Төменгі саты – біріншісі – шешімдері тікелей орындаушыларға берілетін БҚ буындарын қамтиды.

Басқарушылар жоқ та басқарудың жоғары сатысы.

БҚ-дағы сатылар саны кәсіпорынның ұйымдық құрылымындағы сатылар санына сәйкес келуі тиіс.

БҚ [pic 7]                                         СУ        цех бастықтары[pic 8][pic 9][pic 10][pic 11][pic 12][pic 13][pic 14][pic 15][pic 16][pic 17][pic 18][pic 19][pic 20][pic 21][pic 22][pic 23][pic 24]

                бригадирлар        

Құрылымдарды құру принциптері:

1.        ОСУ ұйымның мақсаттарын, міндеттерін көрсетуі және өндіріске және оның қажеттіліктеріне бағынышты болуы тиіс.

2.        Басқару органдары мен жекелеген қызметкерлер арасында еңбекті оңтайлы бөлу ережесін (нормалар мен нормативтер) сақтау қажет.

3.        БҚ-ны қалыптастыруды тік және көлденең байланыстар жүйесін орнатумен және әр қызметкердің жауапкершілігі мен өкілеттігімен байланыстыру қажет.

4.        Бір жағынан функциялары мен міндеттері, екінші жағынан өкілеттіктері мен жауапкершілігі арасында сәйкестікті қолдау қажет.

5.        ОСУ ұйымның әлеуметтік мәдени ортасына барабар болуы тиіс.

Факторлар:

1.        Сыртқы

2.        Өндірістік

3.        Басқарушылық

Сыртқы факторлар кіреді:

- мақсаттары, принциптері, әдістері, дәстүрлері

- иерархиялық бағыну факторлары (салалық немесе аумақтық бағыну)

- кооперациялық байланыстар

Өндірістік факторлар:

- өндіріс пен бөлімшелердің мамандануы

- өндіріс көлемі (негізгі қорлар, ресурстар, өндіріс көлемі ) )

- өндірісті ұйымдастыру

- өндірісті автоматтандыру және механикаландыру деңгейі

- өндірістік бөлімшелердің аумақтық орналасуы

Басқарушылық факторларды қамтиды:

- басқарма кадрлары

- басқару ауқымы

- шешім қабылдауда орталықтандыру және орталықсыздандыру арақатынасы

БҚ-ға бірінші фактор факторларының әсері: бір сатыдағы байланыстар арасындағы функцияларды бөлу әдістеріне, жұмыс стиліне әсер етеді; желілік және функционалдық менеджерлердің міндеттерінің сипатына әсер етеді; Бұл факторлар үйлестіру функциясының құнын ұлғайтуға әкеледі.