Коллизиялық нормалар

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау университеті

Экономика және құқық факультеті

Реферат

Коллизиялық нормалар

                                                            Студент: Базарбаева Дамира

                                                Курсы: 4 курс,404 топ

Мамандығы: Құқықтану - 6В04201

Мазмұны

I.Кіріспе

II. Коллизиялық нормалардың түсінігі мен мәні.

III. Коллизиялық нормалардың құрылымы.

IV. Коллизиялық нормалардың түрлері.

V.Қорытынды.

Vl.Пайдаланылған әдебиеттер.

Кіріспе.

Латын тілінен "колллизия" сөзі "соқтығысу"деп аударылады. "Құқықтық қақтығыс" ұғымының көптеген мағыналары бар. Жалпы алғанда, ол жанжалға, екі немесе одан да көп құқықтық нормалардың, құқық көздерінің, құқықтық реттеу жүйелерінің немесе тұтастай алғанда заңдылықтың бәсекелестігіне байланысты жағдай ретінде анықталады. Халықаралық жеке құқықта олар әдетте белгілі бір құқықтық қатынастарға қай мемлекеттің құқығын қолдану керектігін белгілейтін мінез-құлық ережелерін білдіреді. Бұл нормалар, құқықтық қатынастар элементтері байланысты белгілі бір мемлекеттің құқығын таңдау негізінде қақтығыс мәселесі. Олардың ерекшелігі- қақтығыс нормалары құқықтық қатынастар тараптарының құқықтары мен міндеттерін тікелей анықтамайды, тек осы мәселені шешу үшін Құзыретті заңдылықты көрсетеді. Сондықтан қақтығыс нормаларын іс жүзінде қолдану ол жіберілетін елдің құқықтық жүйесімен бірге ғана мүмкін болады. Осылайша белгіленген ереже белгілі бір мемлекеттің жеке нормасын емес, бүкіл заңдылықты білдіреді. Бұл бірлескен кәсіпорын құру кезінде, мысалы, Қытайда, қытай құқығының жеке қабылданған нормасын емес, ҚХР-ның осы мәселені реттейтін барлық заңнамасын басшылыққа алу керек дегенді білдіреді. "Әйтпесе," таңдалған "норма оған тиесілі заң тәртібінен алынып тасталады және басқа біреудің құқықтық жүйесімен, яғни сот істі қарайтын мемлекеттің жүйесімен" біріктіріледі". Нәтижесінде, норма өзінің құқықтық жүйесінен тыс өзінің мазмұнын жоғалтатындықтан, ол басқа құқықтық жүйе аспектісінде түсінік алады, бұл бастапқыда осы құқықтық қатынастарды реттеуге тән мағынаны бұрмалауға әкеледі.                 

Осылайша, халықаралық жеке құқықтағы қайшылық-бұл шетелдік элементтің болуына байланысты жеке құқықтық қатынас екі немесе одан да көп ұлттық құқықтық жүйенің ықпалына түсетін құқықтық жағдай.

Коллизиялық нормалардың түсінігі мен мәні.

Халықаралық жеке құқықты реттейтiн шетел элементi бар қарым-қатынастарда кейбiр кездерде коллизиялық мәселелер туындайды. Бұл мәселеде қарама-қайшылықтағы екi заңның қайсысын қолдану керек екенi туралы сұрақты шешу керек. Коллизиялық мәселе– бұл белгiлi бiр құқықтық қатынастағы қай елдiң заңын қолдану туралы мәселе. Бұл мәселе халықаралық жеке құқыққа тән ерекшелiк болып табылады. Халықаралық жеке құқықта коллизиялық мәселе және оны шешу осы құқық саласының негiзгi мазмұнын құрайды. Халықаралық жеке құқықтың өзiне тән реттеу тәсiлдерi мен әдiстерi бар. Азаматтық қарым-қатынастарға қатысушылар арасында коллизиялық мәселелер туындайды.

Коллизиялық норма- бұл халықаралық қарым-қатынас жағдайында туындайтын қатынастарға қандай құқықты қолдану керектігін анықтайтын норма, мұндай қатынастарды реттеу үшін бірнеше елдің құқықтық тәртібі талап етілуі мүмкін және шетелдік элементпен қатынастарды белгілі бір елдің құқығына бағындыра отырып, туындаған қақтығысты шешу қажет. Заңдардың "соқтығысуының" алдын алу арқылы қақтығыс нормалары өздерінің мақсаттарын ерекше түрде жүзеге асырады: олар қатынастарға қатысушылардың құқықтары мен міндеттерін тікелей реттемейді, өйткені бұл материалдық-құқықтық ережелерге тән, бірақ қолданылатын заңды анықтайды. Бұған тиісті құқықты белгілеуге мүмкіндік беретін коллизиялық нормада белгіленген негіздердің (белгілердің, өлшемдердің) көмегімен қол жеткізіледі.        Коллизиялық норманың мақсаты – қарама-қайшылықтағы екi не одан да көп құқықтық жүйе арасындағы қақтығысты реттеу, шешу және шетел элементi бар қатынастарды белгiлi бiр құқық тәртiбiне бағындыру болып табылады. Бiрақ, коллизиялық норма мәселенi мәнi бойынша өзi шеше алмайды, ол тек тиiстi мiндеттi қарастыратын материалдық нормаға сiлтеме жасайды. Осы тәртiп негiзiнде мәселе шешiледi. Осыдан коллизиялық ереженiң заң әдебиеттерiнде «даулы», «сiлтемелiк» деген анықтамалармен неге қолданылуын байқауға болады.                                                                Коллизиялық нормаларға екі ерекшелік тән: Біріншіден, коллизиялық норма - тараптардың құқықтары мен міндеттерін көрсетпей тек қана осы құқықтық қатынасқа құзіретті, тараптардың құқықтары мен міндеттерін анықтайтын азаматтық құқықтық тәртіпті көрсетеді.                        Екіншіден, сілтемелі норма болғандықтан - өзі сілтеп отырған, сұрақты мәні бойынша шешетін заңнама нормаларымен, яғни материалдық құқықтық нормалармен бірге қолданылады. Коллизиялық нормаларды қолдану ерекшелігі құқықтың кез-келген басқа саласына тән емес құқықтық реттеудің нақты коллизиялық әдісінің болуында көрінеді. Коллизиялық-құқықтық әдіс өзіндік ұлттық және шетелдік азаматтық заңнаманы қолдануда заңнамалық аражігін ажыратудың тәсілдері мен құралдарының жиынтығын білдіреді. Реттеудің коллизиялық тәсілі екі құқықтық нысанда жүзеге асырылады: ұлттық-құқықтық, әр мемлекет өз құқығында дербес әзірлеген ұлттық коллизиялық нормаларды шығару арқылы және халықаралық-құқықтық, халықаралық келісімдерде мемлекеттер бірлесіп әзірлеген біртұтас коллизиялық нормалар арқылы. Халықаралық келісімдердегі коллизиялық реттеу тиісті қатынасты тікелей реттеу мүмкін болмаған және бұл ретте мүдделі мемлекеттердің ішкі коллизиялық нормалары елеулі дәрежеде ерекшеленетін жағдайларда орын алады. Коллизиялық сипаттағы халықаралық шартты жасасудың мақсаты сот шешімінің халықаралық сәйкестігін барынша қамтамасыз ету болып табылады, яғни бұл сот шешімі қай елде шығарылғанына қарамастан, сот шешімі бірдей(ұқсас коллизиялық қағидаттарға негізделген) болатын жағдай.