ОЖЖ тежелу, механизмдері
Автор: Аружан Бегімбаева • Февраль 13, 2022 • Контрольная работа • 558 Слов (3 Страниц) • 317 Просмотры
[pic 1] | «ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ АКЦИОНЕРНОЕ ОБЩЕСТВО «НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ» | |
Қалыпты физиология кафедрасы | Аралық бақылау | |
Страница из |
«Физиология» пәні бойынша №1 жазбаша аралық бақылау
1 курс «Стоматология»
Билет №3
1 тапсырма . ОЖЖ тежелу, механизмдері.
1862 жылы М.И. Сеченов «Орталық тежелу» тақырыбында тәжірибе жасап, орталық жүйке жүйесінде қозудан басқа тежеу болатындығын дәлелдеді. Тәжірибе былайша қорытылады: қан ми қабығының үстінде кесіліп, тас алынып, кесіндіге натрий хлоридінің кристалы қойылады. Осы сәтте көру қабығы тітіркеніп, жұлынның моторлық рефлекстері біртіндеп ұзарып, ақырында тоқтайды. Жұлын рефлексінің тоқтауы бұл жерде тежелудің дамығандығын көрсетеді. Көп ұзамай Н.Е. Введенский, А.А. Ухтомский, ағылшын ғалымы Ч. Шерингтон орталық жүйке жүйесіндегі тежелу перифериялық рецепторлардың қатты тітіркенуінен де болатынын анықтады.
ОЖЖ тежелу механизмі кезінде оның 4 түрі ажыратылады:
Пресинапстық тежелу – Реншоу жасушасы қатысады. Ол қоздырушы түйіспедегі медиатордың шығуын тоқтатады. Тежеуші жасушаның аксоны мотонейронды қоздыратын жүйке талшығының ұшымен түйісіп, аксондық тежеу түйіспесін құрады. Мотонейрон қатты қозған сәтте оның аксоны арқылы Реншоу жасушасы қозады да, оның ұшында у-аминмай қышқылы екі талшықтың түйіскен жерінде орналасқан постсинапстық CI анионына –өткізгіштігін күшейтіп деполяризациялайды.
Постсинапстық – Реншоу жасушасы тәрізді тежеуші нейрондардың қатысуына байланысты туады. Тежеуші нейронның аксоны мотонейронның денесімен түйіспе құрады. Тежеуші нейрон қозған кезде оның аксонының ұшынан гаммааминмай май қыщқылы бөлініп шығады. Ол мотонейрон денесіндегі постсинапстық мембранадан K+ катиондарын сыртқа шығарумен қатар C1- аниондарының ішке өтуін күшейтеді де, постсинапстық мембранада гиперполяризация тудырады. Мұның салдарынан мотонейронның қозғыштық қабілеті төмендейді, оның қозуына кедергі туады.
Пессимум тежелуі нейрон түйіскен жерде қозған кезде пайда болады. Қосылыста күшті импульстардың жиі пайда болуына байланысты медиаторлардың саны артады және постсинапстық мембранада тұрақты локальды (таралмайтын) деполяризация жүреді, сондықтан қозу кеңеймейді.
Қозудан кейінгі тежелу гиперполяризацияға байланысты, ол реполяризация кезеңінің соңында ғана пайда болады. Оның ұзақтығы 50-150 мс, ал вегетативтік жүйке жүйесінде 1000 мс. Бұл кезде мотонейронның қозу қабілеті де өте төмендейді, нйтижесінде қозбайды.
2. Тапсырма
1.Сурет-сызба аталуы. Анықтамасын беріңіз.
2.Әр кезеңді атаңыз және уақыт ұзақтығын көрсетіңіз. Үрдіс механизмін түсіндіру. Кестені толырыңыз.
[pic 2]
Сурет-сызба аталуы: еттің дара жиырылуы |
Анықтамасы:Жалпы біз барлық еттердің қозғыштық, өткізгіштік және жиырылғыштық қасиеттері бар екендігін білеміз. Жиырылғыштық қасиеті келетін тітіркендіргіш әсеріне байланысты бірнеше түрлі болуы мүмкін. Егер де белгілі бір тітіркендіргіш жалғыз әсер етсе, оған ет бір рет жиырылып жазылады. Мұны біз жеке жиырылу деп атаймыз. |
Әр кезеңді атаңыз және уақыт ұзақтығын көрсетіңіз. 1.Латенттік(жасырын) кезеңі (0,01сек) 2. Жиырылу кезеңі (0,05сек) 3. Босаңсу кезеңі (0,05-0,06сек) 4. Уақыт шкаласы (0.01 секундпен) |
Үрдіс механизмін түсіндіру |
мысал ретінде, көлбақаның балтыр етінің жеке жиырылу уақытын аламыз. Ол жалпы 0,11-0,12 секунд уақытқа созылады. Тітіркендіргіш әсер етісімен ет бірден жиырылмайды, яғни әсер тигеннен бастап бұлшық еттер қысқарғанша біраз уақыт өтеді. Ол уақыт - жасырын немесе латенттік кезең деп аталады және тітіркендіргіш әсер еткен кезден бастап жиырылудың басталуы арасындағы аралықты қамтиды. Жеке жиырылу сызығында бұл кезеңді көлденең көлбеу (горизондальды) сызық ретінде көріп тұрмыз. Ет талшығы қысқарып қатайған сәтте сызық жоғары қарай көтеріледі де - қисықта ол жиырылу кезеңі деген атқа ие болса, босаңсып солған кезде керісінше төмендейді. Төмендеген аралық – босаңсу кезеңін көрсетіп тұр. |
...