Кітапхана каталогтарының пайда болу және даму тарихы

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

                      Факультеті: «Тарих, этнология және археология»

[pic 1]

«Ғылыми баяндама»

Тақырыбы:  «Кітапхана каталогтарының пайда болу және даму тарихы.»

                                                                       Орындаған:  Раджабқызы Ә.

                                                                                   Тексерген: : Асанова Б.

Алматы,2021

Жоспар:

1. КІРІСПЕ. Кітапхана каталогын  ұйымдастырудың тарихы.
2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ.

1. Кітапхана  каталогтарының  жүйесі:  қолдану  мен ұйымдастыру  жолдары.
2. Кітапхана  каталогтарының  құрылуы  мен  қызметін  қамтамасыз  ететін үрдістер жиынтығы.
3.  Каталогтау  - кітапхана  каталогтарын  құрамын,  қызмет  көрсетуін қамтамасыз ететін процесстер жиынтығы.
4.  Мемлекеттік көпшілік кітапханадағы каталогтардың құрылуы және даму тарихы.

1. ҚОРЫТЫНДЫ БӨЛІМ.

КІРІСПЕ. Кітапхана каталогын  ұйымдастырудың тарихы.

     Соңғы онжылдықтарда, қазір сөніп, қайта өршіп, өте маңызды және күрделі мәселе (қазіргі кезде де өзекті болып қалады) – библиографиялық ғылым мен практиканың байланысты білім мен практиканың салаларымен байланысы туралы арнайы баспасөз беттерінде пікірталас жалғасуда; әсіресе кітапханашылық және кітапхана ісі, ғылыми және ақпараттық қызмет және информатика, кітап ісі және библиология.Осы пікірталастар арасында кітапханалық каталог жүйесі де біршама маңызға ие болып,кітапхана саласының жаңа жаңалықтарының біріне айналды.

     Кез-келген заттың тарихы бар секілді,кітапханалық каталогтың да бибилиография саласында өзіне тән тарихи жолы мен маңызы бар сала.

     Ежелгі заманда пайда болған кітапхана каталогтары бүгінгі күнге дейін сақталып, өз тарихын әрі қарай кеңейте түсуде.Кітапхана ісінде каталогтеу процесі айрықша орын алады, өйткеніонсыз кітапхана қорын ашу, белгілі құжаттың болу-болмауын анықтау,библиографиялық ізденіс жасау мүмкін емес нәрсе.Бертін келе кітапханалық каталог жүйесі үлкен ауқымды құрайтын көп салалы тұтас бір жүйені құрағандықтан,оны жеке пән ретінде оқыту қарастырылды.

     Бұл пәнді оқытудың басты мақсаты-халықаралық деңгейге сай келетін жаңа стандарттар негізінде каталогтар мен картотекалар жүйесі және каталогтеу технологиясын қарастыру болып табылады.Ал,пәннің оқыту жүйесіндегі негізгі міндеті - студенттерге кітапхана каталогтарының пайда

болуы және қалыптасу жолын баяндау, олардың теориясы, әдістемесі және

ұйымдастыру тәжірибесімен таныстыру, тиісті әдіс-тәсілдерін меңгерту болып саналады.

    Эволюция-бұл "қарапайымнан күрделіге дейінгі қозғалыс". Кітапхана каталогтарының формаларының эволюциясы-бұл кітапханалық ақпаратты қалай ұйымдастыруға болатын қарапайым кәсіби емес ежелгі әрекеттерден қазіргі компьютерлік мәліметтер базасына, интернеттегі каталогтарға және веб-каталогтарға дейінгі қозғалыс. Библиографиялық ақпараттың бастапқы формалары ежелгі уақытта пайда болды. Біріншіден, библиографиялық қызмет кәсіби емес, кездейсоқ, эпизодтық сипатта болды. Оны ғалымдар, жазушылар, монахтар, кітапханашылар, Баспагерлер мен кітап сатушылар бір уақытта және олардың негізгі кәсіптеріне байланысты айналысқан.

    Көбінесе бұл мақсаттарға кітап жинақтарының "инвентарьларын", "тізімдемелерін", "тізілімдерін" құрастырған сауатты адамдар тартылды. Бірақ уақыт өте келе библиография оқшаулануды бастайды, кітаптарды библиографиялық сипаттаудың өзіндік әдістері мен ережелерін дамытады және, сайып келгенде, кәсіби адам қызметінің ерекше саласына енеді. Бұл процесс тарихи түрде ұзақ және күрделі болды,алайда бұл тақырыптың күрделілігі әлі де жалғасуда.

    Библиографиялық қызметтің тарихи күрделенуі кезінде оның міндеттері, функциялары, ұйымдастырушылық формалары мен әдістері әр түрлі бола бастайды және библиографиялық қызметтің өзінде еңбек бөлінісі сөзсіз басталатыны белгілі. Библиографиялық ақпаратты құру қызметі библиографиялық ақпаратты тұтынушыларға жеткізу іс-әрекетінен бөліне бастайды. Осылайша, библиографиялық қызметтің екі негізгі процесі бөлінеді: