Қарапайым геодезиялық аспаптар мен құрал-жабдықтар. Буссоль. Ватерпас туралы түсінік. Эклиметр

     Қазақстан Республикасының білім және ғылым министірлігі

             Әл-фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

[pic 1]

Факультеті:География және табиғатты пайдалану

Кафедрасы:Картография және геоинформатика

       СӨЖ

Тақырыбы: Қарапайым геодезиялық аспаптар мен құрал-жабдықтар. Буссоль. Ватерпас туралы түсінік. Эклиметр.

                                                               Орындаған:Карганбаева Кымбат ГК-182

                                                                Тексерген:Сарыбаев Е.С.

                                                     Алматы 2020

                               Жоспары:

1. Кіріспе . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  3б.
2. Негізгі бөлім  

2.1 Қарапайым геодезиялық аспаптар мен құрал-жабдықтар. . . 4б.

2.2 Эклиметр . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4-6 б.

2.3 Буссоль . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6-11 б.

2.4 Ватерпас. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11-14 б.

1. Қорытынды. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 б.
2. Пайдаланылған әдебиеттер мен сілтемелер. . . . . . . . . . . . . . . . .16 б.

                                                    Кіріспе

Геодезиядық және картографиялық аспаптар мен құралдар, астрономиялық-геодезиялық және нивелирлік торларды құру кезінде, жердің топографиялық пландары мен карталарын жасағанда, инженерлік құрылысты салғанда және пайдаланғанда жасалатын геодезиялық өлшеулерді орындау үшін қолданылады. Жер бетінде Геодезиядық және картографиялық аспаптар мен құралдар көмегімен сызықтық, бұрыштық және биіктік өлшеулер жүргізіледі, осыған байланысты олар қашықтық, бұрыш, бағыт және биіктік өлшегіш аспаптары болып топтастырылады. Ұзындықты анықтау үшін тікелей әдіспен және жанама әдістермен өлшейтін аспаптар қолданылады. Тікелей өлшейтін аспаптарға ұзындығы 20, 24 және 50 м болатын өлшеу ленталары жатады. Олар штрихты және шкалалы болып бөлінеді. Бұлардың өлшеу дәлдіктері 1:1000 — 1:10000-ға дейін болады. Сондай-ақ, бұл топқа болат рулеткалар, таспа рулеткалар,өлшегіш болат сымдар жатады. Жанама әдіспен өлшейтін аспаптарға, геом. арақатынас принципіне негізделген аспаптарға оптикалық қашықтық өлшегіштер  жатады. Қашықтық өлшегіштің құрамына арнаулы рейкалар да кіреді. Элек-тромагниттік толқынның таралу уақытын электрондық өлшеуге негізделген аспаптар электрофиз. аспаптарды құрайды. Электромагниттік толқынның түріне байланысты аспаптар жарық қашықтық өлшегіш және радио қашықтық өлшегіш болып бөлінеді. Жарық қашықтық өлшегіштер жоғ. триангуляция мен полигонометрия торларында базистік қабырғаларды өлшеуге арналған. Олар инж. геодезия мен маркшейдерлік жұмыстарда қолданылады. Дәл өлшейтін жарық қашықтық өлшегіш төм. триангуляция мен полигонометрия торларында базистерді өлшеуге пайдаланылады. Тех. жарық қашықтық өлшегіш полигонометрия мен теодолиттік жүрістерде арақашықтықты өлшеуге арналған. Радиоқашықтық өлшегіштер кез келген метереол. жағдайда қолданылады

          Қарапайым геодезиялық аспаптар мен құрал-жабдықтар

Айта кету керек, геодезияны кеңінен қолдану Арнайы Геодезиялық жабдықты пайдаланбай мүмкін емес еді. Шынында да, жолдарды салу, магистральдық құбырларды төсеу, тау-кен жұмыстарын жүргізу, заманауи биік ғимараттарды жобалау үшін теориялық білім жеткіліксіз. Геодезиялық жабдықты өлшеу объектілері көбінесе әртүрлі қашықтықтар (көлденең, көлбеу), тік және көлденең бұрыштар, объектілердің координаттары болып табылады.

Қазіргі заманғы нарық ұсыныстарға бай және тіпті ең жоғары кәсіби талаптарды қанағаттандыра алады. Заманауи геодезиялық жабдықтардың ауқымы соншалықты үлкен, сондықтан кез-келген пайдаланушы кез-келген күрделілік мәселесін шешу үшін құрылғыны таңдай алады. Заманауи геодезиялық аспаптар жұмысты тез және жоғары деңгейде жүргізуге мүмкіндік береді, бұл ретте сенімділік пен жоғары тиімділікті қамтамасыз етеді. Бүгінде кеңінен танымал және қолдануға болатын лазерлік диапазондар, лазерлік ұшақ құрастырушылар, лазерлік және сандық деңгейлер, оптикалық теодолиттер, электронды теодолиттер, электронды тахеометрлер, далалық контроллерлер, геодезиялық қабылдағыштар, георадарлар, жол доңғалақтары, лазерлік сканерлеу жүйелері.[5]