Шпаргалка по "Биологии"

    1. Өсімдік майларының түрлері және толықтай сипаттау

      Өсімдік майы - бұл өсімдік материалынан алынған, май қышқылдарының триглицеридтерінен және олардың қосалқы заттарынан тұратын өнімдер.

      Май өсімдіктерінің тұқымдары: күнбағыс, соя, рапс, мақта, зығыр, күнжіт, сүт шырыны, қара зире, қыша, көкнәр, қарасора.

    Күнделікті өмірде кеңінен өсімдік майларының 3 түрі қолданылады.

    Күнбағыс майы - күнбағыс дәнінен алынатын май. Оның иісі кетірілген, қоспадан тазартылған, гидрадталған және қоспадан тазартылмаған түрлері шығарылады. Иісі кетірілген, қоспадан тазартылған, гидрадталған майлар мөлдір, сары, ашық-сары түсті болып келеді. Соя майы - алдын ала өнделген соядәндерінен сығымдалып немесе экстракцияланып алынатын май. Зәйтүн майы зәйтүнді ұнтақтау және де  механикалық немесе химиялық тәсілмен алу арқылы өндіріледі. Зәйтүн майы тамақ өнеркәсібінде ғана емес, косметика жасау саласында да үлкен сұранысқа ие.

    2. Рафинация дегеніміз не,толықтай анықтама

    Рафинациялау шикі майларды әр түрлі коспалардан тазарту. Шикі деп алынғаннан кейін фильтрациядан басқа ешқандай өңдеуге жіберілмеген майды (жануар немесе eсімдік тектес) айтады. Олардың кұрамында әр түрлі, сонің ішінде қажетсіз немесе залалды қоспалар бар. Ондай қоспаларға әр түрлі табиғатты және әр түрлі текті заттар жатады:

    Біріншіден, бұл триглицеридтерге ілескен, май ажырату үрдіcі кезінде залалсыз шикізаттан өтетін заттар.

    Қоспалардың екінші тобы май ажырату мен сақтау кезінде өтетін химиялық реакциялар (тотығу, гидролиз т. с. с.) нәтижесінде алынатын заттар.

    Үшінші топ қоспалардың өздері: минералды заттар (құм), күнжара немесе шрот бөлшектері, экстракцияланған майдағы еріткіш қалдықтары немесе рафинадталған майдағы сабын қалдықтары.

    Дегенмен, қажетсіз немесе зиян қоспалармен қатар, майларда ілескен заттар кездеседі, олар тек ғана пайдалы емес, сонымен қатар адам организмінің қалыпты дамуына қажет. Ондай қоспаларға жататындар, мысалы, майда еритін витаминдер (А, D, K, E), еркін ауыстырылмайтын полиқанықпаған майлы қышқылдар.  Рафинадталған майлар тез бузылады, өйткені рафинацациялау кезінде олардан табиғи антиоксиданттар, фосфатидтер шығарылады. Сондықтан рафинациялау үрдістерін қажетсіз қоспалардан ажыратуды мүмкіндігінше пайдалы заттарды сақтау арқылы жүргізеді.

    Майлар олардың қолданылуына байланысты тиісті талаптарға сай болу керек. Тағамдық өсімдік майларда жағымсыз дәм мен иіс болмау керек, күңгірт немесе жағымсыз түс, еркін майлы қышқылдардың мөлшері тым Жоғары (МемСТ белгіленген мөлшерден артык) және т. с. с. болмауы керек. Консерві өндіруде, маргарин өндірісінде колданылатьн майлар иіссіз және дәмсіз, мөлдір, өте жарық ренді болу көрек. Қоспалардың сипатарына, олардың майларда қай түрінде болуына қарай (дөрекі жүзінді түрде, коллоидті-ерітінді түрінде немесе шынайы қоспа түрінде), сонымен қатар майдың қолданылуына қарай pафинациялаудың әр түрлі әдістері қолданылады. Көп жағдайда рафинациялау рет-ретімен май өңдеу үрдісінің толық кешенін қамтиды.

    3. Рафинация түрлеріне анықтама.

    Рафинациялау әдісі үрдістерінің жүру механизміне сәйкес оларды шартты түрде физикалық, химиялық, физико-химиялық деп бөледі:

    1. Физикалық әдістерге тұнбалау, фильтрлеу, центрифугалау жатады. Осы әдістердің көмегімен майдан механикалық қоспаларды және жартылай коллоидты-ерітілген заттарды шығарады, мысалы, тұнбаға түскен фосфатидтерді, май шығару үрдісі кезіндегі түскен суларды.

    2. Химиялық әдістер гидратациялау, нейтрализациялау жатады. Бул әдістерді майдағы шын немесе коллоидты eртінділерді құрайтын қоспаларды кетіру үшін пайдаланады, сонымен қатар алып тасталатын заттар химиялық реакцияға катысады: фосфоры бар заттар, еркін майлы қышқылдар.