Шеткері қан жасау мүшелерінің жастық ерекшеліктері

Қарағанды медицина университеті

Морфология және физиология кафедрасы

СӨЖ

Тақырыбы: Шеткері қан жасау мүшелерінің жастық ерекшеліктері

Орындаған: Жұмабай Анеля

Тобы: 2-017

Қабылдаған: Есимова Роза Жанатовна

Қарағанды  2022 ж

Кіріспе

         Шеткері қан жасау мүшелеріне көкбауыр, лимфа түйіндері,бадамша бездер, аппендикс жатады. Бұл мүшелерде Т және В-лимфоциттерінің мамандануы мен көбеюі антигенге тәуелді жүреді, яғни антигеннің қатысуымен жүреді. Антиген вирус,бактерия, бөтен белок болғандықтан,  шеткері қан жасау мүшелері антидене түзу арқылы иммундық жауап көрсетеді.

        Көкбауырдың сырты дәнекер тіндік капсуламен қоршалған. Капсуланың ішіне трабекулалар-тосқауылдар кіре орналасқан. Оларда жазық миоциттерінің шоғыры орналасқан. Көкбауырдың стромасын капсула, трабекула, ретикулярлы тін құрайды. Ал паренхимасын лимфоидты жасуша құрайды. Көкбауыр ақ және қызыл пульпадан тұрады. Ақ пульпада лимфа түйіншелері көп. Ол жерде В-лимфоциттерінің мамандануы жүреді.  Қызыл пульпада қанның элементтері көп, сол үшін қызыл. Қызыл пульпа көкбауыр созындысынан және синустан тұрады.

      Лимфа түйіннің сырты дәнекер тіндік капсуламен қапталған. Оның ішіне трабекулалар кіре орналасқан. Лимфа түйіндерінің пішіні бүйрекке ұқсас. Лимфа түйіндерінің қақпасының дөңес жағынан әкелуші артериялар кіріп, ойыс жағынан әкетуші артериялар шығады. Лимфа түйіннің қабықтық, милық заты бар. Екеуінің арасында паракортикалды аймағы болады. Паракортикалды аймағы тимусқа тәуелді, себебі аймаққа тимустан Т-лимфоциттері келіп, мамандануы жүреді.

Негізгі бөлім

Лимфа түйіндерінің жасқа байланысты өзгерістері

Жаңа туған нәрестелерде лимфа түйіндерінде лимфоциттер байқалады.  Аймақтар мен синустар нашар ажыратылады,  репродуктивті орталықтар көрінбейді.  Қан түзетін жасушалар паренхимада жиі кездеседі.  Плазмалық жасушалар болмайды. Туылғаннан кейін, өмірдің алғашқы жылдарында жаңа туған нәрестенің лимфоидты жүйесіне антигендердің массивті әсері байқалады. Нәтижесінде фолликулалардың белсенді қалыптасу процесі басталып, оларда көбею орталықтары пайда болады.Бірінші жылы плазмоциттер саны тез өседі.  Қабықтық  және милық заттың шекарасы 4-8 жаста, милық баулар,трабекулалар дамыған кезде анықтала бастайды. Алғашқы кезде нәрестеде тек бірінші реттік түйіншелер болады. Антиген әрекеттескенде, ол екінші реттік түйіншелерге айналады(4-8 жаста)               12 жасқа қарай лимфа түйіндерінің құрылымы ересек адамның құрылымына жақындайды.  

Жасы ұлғайған сайын екінші реттік лимфоидты түйіндер бірте-бірте жойылады, фагоцитарлық белсенділік төмендейді. Лимфа түйіндерінің макрофагтары, трабекулалардың дәнекер тіндері өседі, түйіндердің атрофиясы дамиды .Капсула қалыңдайды. Қартаю процесінде қыртысты заттың мөлшері азаяды, қыртысты зат пен паракортикальды аймақтардағы лимфоциттердің саны азаяды.  Милық заттың көлемі  артады.  Бөлімдердің қалыңдығы артып, май жасушалары пайда болады.

Көкбауырдың жасқа байланысты өзгерістері

Жаңа туған нәрестенің көкбауырында  әдетте толық жетілген екіншілік фолликулдар болмайды. Тек антигеннің әсерінен  кейін фолликулаларда антигендік ынталандыру көбею орталықтары пайда болады. Лимфоидты құрылымдардың даму жылдамдығы мен дәрежесі жеке тербелістерге ие, Негізінен лимфоидты фолликулалардың құрылымы өмірдің бірінші жылының соңына қарай қалыптасады. Ақ целлюлозаның дамуы 8-10 жаста байқалады.