Контрольная работа по "Биологии"

Аралық бақылау жауаптары

1.Жасуша — бұл барлық тірі құрылымның қарапайым, функционалдық бірлігі. 2.Жасуша — бірегей жүйе, заңдылықтармен байланысқан, оның құрамына өзара көптеген бүтін құрылым түзетін және байланысқан қызметтік бірлік – органоидтардан тұратын элементтер кіреді.

Жасушалардың прокариоттық типіне бактериялар және көк жасыл балдырлар жатады. Жасушалық ұйымдасудың прокариоттық типі (бактериялар): көлемдері кіші (0,5-3мкн)

Мембрана жүйесі дамымаған, органоидтар болмайды, тек нәруыз синтезін жүзеге асыратын рибосомалар ғана болады. Генетикалық аппараты гистон нәруыздары болмайтын жалғыз сақиналы хромосомадан тұрады, ДНҚ-ның кішігірім молекулалары – плазмидалар болады

•Эукариотты жасушалардың негізгі компоненттері: плазмолемма, цитоплазма, ядро. •Эукариотты жасушалардың цитоплазмасы химиялық және құрылымдық жағынан күрделі. Цитоплазманың негізгі компоненттері: гиалоплазма, цитоскелет, қосындылар және оргоноидтар

Плазмолемма – жасушаны қоршап жатады. Плазмолемманың негізі – сыртынан қалыңдығы 10 - 20 нм болатын гликокаликс қабатымен жабылған биологиялық мембрана. Плазмолемманың құрылысы: 1.Липидті қосқабат (гидрофилді «басы» және гидрофобты«құйрығы»); 2. Нəруыздар: интегралды, шеткі; 3. Гликокаликс

Плазмолемманың қасиеттері: тұйықтығы, латералды қозғалғыштығы, асимметриялығы

Ядро компоненттері: ядро қабықшасы, хроматин; ядрошық, ядро шырыны.

Цитоплазмада негізгі зат (матрица, гиалоплазма), цитоскелет, қосындылар жəне органеллалар болады. . Цитоплазманың негізгі заты плазмалемма, ядролық мембрана және басқа жасушаішілік құрылымдар арасындағы кеңістік.

Қосындылар - цитоплазманың тұрақты емес компоненттері

Қосындылардыңжіктелуі: Трофикалық қосындылар - лецитин липидтердегі барлық жасушаларда бар. ооциттердегі, гликогендегі, Секреторлы қосындылар - секреция жасушаларындағы секреторлы түйіршіктер (ұйқы безінің ацинозды жасушаларындағы түйіршіктер, эндокриндік бездердегі секреторлық түйіршіктер және басқалары). Экскреторлы қосындылар - бұл организмнен шығарылуы керек заттар (мысалы, бүйрек түтікшелерінің эпителийіндегі зәр қышқылы түйіршіктері). Пигментті қосындылар - меланин, гемоглобин, липофусцин, билирубин

Цитоқаңқа - нәруыз жіпшелерінің эукариотты жасушалардың белгілі бір форманы сақтау

•Микротүтікшелер -Аралық филаменттер Актин микрофиламенттері

•Органеллалар – бұл цитоплазманың жасушада өмірлік маңызды қызметтер атқаратын тұрақты құрылымдары.

Жалпы қызмет атқаратын органеллаларға м• Арнайы қызмет атқаратын органеллаларға

•Мембраналық органеллаларға: эндопазмалық тор, пластиналы Гольджи

•Мембраналық емес органеллаларға бос рибосомалар мен полисомалар

Эндоплазмалық тор •Ядроның айналасында орналасады, мембраналардан түзіледі, қуыстар мен өзектердің тармақталған торы.

Рибосомалар - сферикалық бөлшектер (диаметрі 20-30 нм), цитоплазмада еркін орналасады

Гольджи жиынтығы. Мембраналардан, түйіршіктерден және вакуольдерден тұратын күрделі құрылымның кешені

Лизосома Овалды денешіктер (диаметрі 0,2-0,4 мкм), мембранамен қоршалған

Біріншілік лизосомалар (100 нм) – белсенді емес органеллалар

Екіншілік (біріншіліктен түзілген) – қорыту үдерісі жүретін органеллалар.

Митохондриялар–екі мембраналы органоид, ішкі мембранада өскіндер кристалар болады,

Митохондриялардың негізгі қызметі – тотықтандыру заттардан жолымен энергияны нақты (АҮФ химиялық синтезі) ферментативті алу.

2 тақырып

Нуклеин қышқылдары . Нуклеин қышқылдарының түрлері. • Нуклеин қышқылдары жасушаның ең маңызды макромолекулаларының бірі болып саналады. Нуклеин қышқылының молекуласы XIX –ғасырдың аяғында 1868 ж. Швейцария ғалымы Ф.Мишер ашқан.Нуклеин қышқылдарының 2 түрі белгілі: ДНҚ және РНҚ. Нуклеин қышқылдары – полимер, мономері болып нуклеотидтер саналады. Нуклеотидтер өз кезегінде 3 бөліктен: азоттық негіздер, қант және фосфор қалдығынан тұрады. Нуклеотидтер молекуласында азоттық негіздердің пуриндік- Аденин(А), Гуанин(Г) немесе пиримидиндік – Цитозин(Ц), Тимин(Т), Урацил(У) деген түрлері, қант ретінде – дезоксирибоза не рибоза, 1 фосфор қышқылының қалдығы кездеседі