Асқорыту барысында бауырдың өт түзілуін реттеу рөлі және өттің қатысуы

Қарағанды медицина университеті
Морфология және физиология кафедрасы

Дистанционды ОСӨЖ / Тәжірибелік сабақ

Тақырыбы:  «Асқорыту барысында бауырдың өт түзілуін реттеу рөлі және өттің қатысуы»

Орындаған: Теңдік М.Б. 3-023ЖМ

Тексерген: Кантемиров М.Р.

Қарағанды 2020 жыл

Бақылау сұрақтары

1.        Ас қорытудағы бауырдың рөлі неде?

2.        Өт құрамы мен қасиеттерін атаңыз.

3.        Өт функциясы қандай?

4.        Өт түзілу және өт бөлу процестері қалай реттеледі?

5.        Бауырдың тағамдық емес функциялары.

6.        Балалардағы өт түзілу және өт бөлу ерекшеліктері.

1. Ас қорытудағы бауырдың рөлі неде?

Ағзадағы бауырдың маңызы зор: ол ас қорыту және зат алмасу процестеріне қатысады, қорғаныс функциясы бар, онда күрделі химиялық реакциялар болады; ол ішектен, көкбауырдан және басқа мүшелер мен тіндерден түсетін түрлі заттарды өңдейді, ұстайды, қайта бөледі және жояды. Сонымен қатар, ол осы заттардан ағзаға қажетті жаңа өнімдерді синтездейді.

Көмірсулар алмасудағы бауырдың рөлі маңызды: ол қандағы қант құрамының тұрақтылығын реттейді. Қандағы глюкозаның концентрациясы жоғарылаған соң, бауырда глюкозадан гликоген пайда болады,ол қорда қалдырылады. Бауырдағы гликоген қандағы қант мөлшері азайған кезде қанға түсетін глюкозаға дейін ыдырайды және сол арқылы ондағы қанттың құрамы теңестіріледі.

Бауыр функциясы ақуыз алмасумен байланысты. Ол басқа органдарға қарағанда ақуызды 30-60% артық ұстайды. Онда асқорыту жолынан жағалы көктамырға түсетін кейбір ақуыз заттары өңделеді және майсыздандырылады. Бауырда қан плазмасының ақуыздары — фибриноген, альбумин және т.б. пайда болады. Бауыр зақымданғанда қан ұю процесі бұзылады.

Бауыр витаминдер алмасуға қатысады. Онда А витамині синтезделіп, А, D, К витаминдері, сондай-ақ никотин қышқылы қорына салынады. Бауырда Вп витамині кіретін қан түзетін факторлардың бірі бар.

Бауыр су-тұз алмасуына қатысады, онда хлор, темір, бикарбонаттар және т. б. иондары ұсталады.

Бауыр май алмасуға да қатысады. Онда жағалық көктамырға түсетін май жиналады және қанықпаған, оңай тотығатын пішінге оңай өтеді. Бауырдағы май қышқылдарының қатарынан глюкоза, ацетон, кетон денелері сияқты заттар пайда болады. Онда май қышқылдарынан лецитин мен холестерин синтезделген.

Құрсақішілік даму кезеңінде бауыр қан түзуші органның рөлін атқарады.

Бауырдың қорғаныш функциясы онда ақуыздардың ыдырауының улы азотты өнімдері — фенол, индол, скатол және аммиак залалсыздандырылады, ол несеппен шығарылатын несепнәрге айналады. Бауыр капиллярларының жұлдызды жасушалары ағзаға түскен микробтармен күресу арқылы фагоцитозға қабілетті. Микробтарды қанға енгізген кезде ми тіндерінде 0,5%, өкпеде 6%, ал бауырда 80% жинақталатыны анықталды. Бауырдың залалсыздандыру функциясы бауыр гликогенге бай болған жағдайда айқын көрінеді. Ол азайған кезде бауырдың қорғаныш функциясы төмендейді.

2.Өт құрамы мен қасиеттерін атаңыз.

Өт құрамы, қасиеттері және ас қорытудағы маңызы

Өт-бауыр жасушалары секрециясының өнімі, сілтілік реакциясы (рН 7,3-8,0) және тығыздығы 1,008-1,015 болатын алтын-сары түсті сұйықтық.

Адамның өт келесі құрамы бар: су 97,5%, құрғақ қалдық 2,5%. Құрғақ қалдықтың негізгі компоненттері-өт қышқылдары, пигменттер және холестерин. Өт қышқылдары бауыр зат алмасуының арнайы өнімдеріне жатады. Адамның өтінде көбінесе тырысқақ қышқылын табады. Өт пигменттері арасында билирубин және билирубин бар, олар өт тән бояуға ие. Адамның өтінде негізінен билирубин бар. Өт пигменттері эритроциттер бұзылғаннан кейін босатылатын гемоглобиннен түзіледі. Сонымен қатар, өт құрамында муцин, май қышқылдары, Органикалық емес тұздар, ферменттер мен витаминдер бар.