Лекция по "Анатомии"

Анатомия

ЖҰЛЫН[medulla spinalis]

Ересектерде 45 см, әйелдерде 41-42 см

Орналасуы: Омыртқа бағанасының өзегінде. Басталады: foremen magnum деңгейінде. Бітеді: ер адамдардың 1-ші бел омыртқ. (L1), әйелдерде 2-ші бел омыртқ. (L2)

Сипаттама: алдынан артына қарай біршама қысыңқы, цилиндр тәж тәж тәрізді

Ішкі және сыртқы құрылыстарын ажыратады.

Сыртқы құрылысы

1. Мойындық буылтық [intumescentia cervicalis]

Орн: 2 мойын омыртқасы мен 2 кеуде омыртқасы аралығында        

Қамтамасыз етеді:қол мен кеуде иннервациясын қамтамасыз етеді.

1. Бел-сегізкөздік буылтық [intumescentia lumbosacralis]

Орналасады: 2ші кеуде мен 3ші сегізкөз сегменттері аралығында

Қамтамасыз етеді: дененің төменгі бөлігінің ( аяқ пен жамбастың) иннервациясын қамт етеді.

1. Ми конусы [conus medullaris]

Сына тәрізді жіңішкерген жұлынның төменгі бөлігі

1. соңғы жіп [filum terminale]

Жіңішке келген, ми конусымен 2ші құйымшақ омыртқасына дейін созылып жатқан жіпше

1. Алдыңғыорталықсаңылау[fissura mediana ant]

Жұлынныңалдыңғыбетініңқақортасындаұзынабойыорн.

Тереңжүлге

Ондажұлынныңалдтақартериясыорн

1. Артқыорталықжүлге[sulcus lateralis ant]

Жұлынныңартқыбетініңқақортасындаорналасқан

1. Алдыңғылатералдыжүлге [sulcus lateralis ant]

Алдыңғыорталықсаңылаудансыртқары, бүйірбөлігіндеорналасқан

Жұлынның алдыңғы түбіршігі шығатын орын

1. Артқылатералдыжүлге[sulcus lateralis post]

Артқыорталықжүлгеденсыртқарыорналасқан

Бұлжердеартқытүбіршіктежұлыннервілерініңсезімталтүйіні [ganglion sensorium n.spinalis] немесежұлынтүйіні [ganglion spinale] oрн.

1. Жұлынбойында124 түбіршек: 62 артқыжәне 62 алдыңғытүбіршіктербар. Бұл түбіршіктерден 31 жұп жұлын нерві [n.spinalis] түзіледі.

1. Алдыңғы түбіршік [radix ventralis] (қозғалтқыш)

Орн: жұлынның алдыңғы мүйізінде

Қимыл нейрондардың аксондар жиынтығы

Бұл аксондар алд бүйір жүлге арқ шығып, жұлын нервісін түзуге қатысады.

1. Артқытүбіршік [radix post,dorsalis]

Бағыты: жұлынғақарайартқыбүйіржүлгеарқылыыкіреді.

Псевдоуниполярлынейрондардыңорталықөсінділерініңжиынтығы.

Патология: Артқытүбіршікқабынса: теріденсезімталдылықжойылады

Алдыңғытүбіршікқабынса:адамқозғалысыбұзылады

Зақымданусебептері: омыртқабағанасыныңзақымдануы, омыртқааралықдискілердіңезілуінемесежарылуы(грыжа)

Жұлынсегменті

Жұлынныңгоризонтальбөлігініңкесіндісі

31сегментбар. 8мойын(segmenta cervicalia), 12кеуде (segm thoracica), 5бел (segm lumbalia) , 5 сегізкөз (segm sacralia), 1құйымшақ (segm coccygeum)

Ішкі құрылысы

1. Жұлынның ішкі бөлігінде орн сұр заты [substantia grisea]
2. Жұлынның сыртқы бөлігінде орналасқан ақ заты [substantiaalba]

Жұлынның сұр затыН әрпіне ұқсас, орталық өзекті алдынан және артынан қоршап жататын сұр бағаналардан яғни алдыңғы, артқы сұр дәнекермен байланысқан. Сол бағанның өзі екіге бөлінеді:

• Алдыңғы
• Артқы

Сонымен қатар 8ші мойын және 2,3 бел омыртқаларының сегменттерінің арасында бүйірлік төмпегі-бүйір бағанын түзеді. Жұлынның көлденең кесінділері-жұлын мүйізшелері деп аталады.

1. Кеңейген алдыңғы мүйізі [Corni anterior]
2. Артқы тар, ұзын мүйізі[Corni posterior]

Бұл мүйіздердің арасында аралық зат орналасқан.

Сұр заттың қызметі,құрылысы бойынша жасушалары жұлынның ядроларын түзеді.

Артқы мүйіздің сезімтал ядролары-меншікті ядро, кеуделік ядро, сілікпе тәрізді зат.Олар жұлынға артқы түбіршік арқылы енеді.

Алдыңғы мүйізде қозғалтқыш ядролар: Латеральды-алдыңғы, Латеральды-артқы, Медиальды-алдыңғы, Медиальды-артқы жәнеде орталық.Олар алдыңғы түбіршектен шығып,жұлын нервісін түзуге қатысады.

Жұлынның ақ заты жұлынды бойлай орналасқан алдыңғы, артқы бүйір жіпшелерден тұрады. Жіпшеде әртүрлі қызмет атқаратын өткізгіш жолдар орналасқан. Бұл жолдар арқылы жұлынның негізгі рефлекторлы қызметі жүзеге асады. Олар жұлынның ақ затында медиальді орналады, және алдыңғы бүйір, артқы меншікті будаларға бөлінеді.