Философия және дін

Жоспар:

1. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім

1. Діннін таралуы
2. Дуние жузі халыктарынын діни

курамы

3. Дін философиясы

IlI. Корытынды

Философия жане дін

Адамнын рухани емірінін артурлі салаларынын ішінде философия мен дін сиякты салалар озекті салалардын бірі больш табылады. Бул салалар ежелден бері бар, екеуі де адаммен адам емірімен тыгыз байланысты. Екеуі де болу мен бірге емір сурудін монгілік сурактарына, адамнын элемдегі жане алемдегі орны туралы, сондай-ак элі де накты жане сезсіз жауаптар жок коптеген баска сурактарга жауал іздейді.

Философия - бул адамнын болмысынын негіздері

мен іргелі принциптері туралы, адамнын табигатка, когамга жане рухани емірге деген кезкарасынын ен жаллы манызды сипаттамалары туралы білім жуйесін куратын элеуметтік сана мен элемді танудын ерекше формасы. Философия объектісі-Жалны Элем Философия таным формасы ретінде "философиялык, сурактарга" жауап іздейді, ягни "адамдар табиги немесе жасаган заттар

туралы емес, адамнын оларга деген кезкарасы туралы

сурактар. Элемнін озі емес, адам емірінін мекені ретінде

элем - бул философиялык, сананын бастапкы кезкарасы.

Менін білуім кажет? Нені білуі кажет? Не уміт? Канттын, пікірінше, адам акылынын, жогары жоне мангілік мудделері осы мэселелерде жатыр. Бул тагдыр,

адамзаттын тагдыры, адамнын жогары мураттары мен

кундылыктары туралы сурактар: не жане калай емір суру керек, емірді шынымен акылды жане бакытты ету жане оны абыроймен калай аяктау керек? Оларды тупкілікті шешу мумкін емес, ейткені эр дауір адам алдына осындай сурактарды кояды». Ал дін - бул "баска", табитаттан тыс

элем мен жаратылыстардын-рухтардын, кудайлардын,

немесе кудайлардын бар екендігіне сенуден тундатан дуниетаным, моральдык нормалар жинтыгы жане мінез-кулык турі-болмыстын барлык материалдык жоне рухани

нысандарын саналы турде жараткан жоне жараткан,

сондай-ак адамнын баска куштермен байланысын

камтамасыз ететін расімдер мен сикырлы эрекеттер

жинтыры. жане сенушілердін тисті уйымдары мен бірлестіктері.

Сонымен, біз біркатар ортак касиеттерге не философия мен діннін білімге деген козкарасында, шындыкты тусінуде, зерттеу объектісінде, сондай-ак кубылыстын діни жарынын достурлері мен болуы/болмауы да айтарлыктай айырмашылыктарга ие екенін кереміз. Сонымен катар, адамны рухани омірінін, екі саласы да алыс еткеннен бастау алады жэне, мумкін, ортак нуктеден бастау алады.

Адамзат тарихында философия мен дін бір-бірімен кактыгысып (басым саланын кудалауына дейін), содан кейін белгілі бір консенсус табута жане бірігуте тырысты.

Сонымен, 18 гасырда діннін философиясы сиякты философия багыты пайда болды, ол діннін озі зерттеу поні ретінде " дін дегеніміз не?» . Алайда, осы уакытка дейін философия мен дін арасындагы тепе-тендік оте катал больш кала береді, ейткені емірдін осы салалары

арасындаты жогарыда аталган айырмашыликтар іргелі болып корінеді.

Дін – адамзат қоғамындағы аса күрделі де маңызды әлеуметтік-мәдени сана. Діннің басты мақсаты – адамның рухани жетілуі және оның Жаратушы Құдайға сенімі.

Ислам философиясының түсіндіруінше, дін дегеніміз – әлемді байланыстыратын күш Алланың барлығына сенім. Ислам тұжырымдамасы бойынша, рухани жетілу сатысының бірінші деңгейінде тұрған адамның алғашқы махаббаты, таза құлшылығы, қорқынышы Аллаға арналады. Сөйтіп,шынайы діндар болып, жас кезінен Алланың ғана бұйрығын орындаушы болып өседі. Барлық тіршілік құбылыстары Алла Тағаланың қолында екеніне және күнәлі істері үшін оның қарғысына ұшырайтынына мұсылман кәміл сенеді. Осы сенім – оны жаман істерден тежеуші және дұрыстықтан, имандылықтан шықпауына себепші. Иманын жоғалту адамның дінін жоғалтуына алып келеді. Діни тұрғыдан, дін – бүкіл болмыстың түпкі себебі барын, дүние-болмыстың жаратылу мақсатын, оның сыр-сипатын түсіндіріп, танып-білуге және адамның рухани жетілуіне мүмкіндік жасайтын әдіс-әрекеттер мен бүкіл дүниетанымды болмысты, толық қамтитын өте кең, ауқымды ұғым. Қазіргі ғылымның зерттеулері бойынша дін қырық – елу мың жыл бұрынғы палеолит кезеңінде шыққан. Аталмыш кезеңнің мәдениет ескерткіштері жан-жануарлар культі мен аңшылыққа қолданған сиқыршылық белгілерін сақтаған. Сондай-ақ діни наным-сенімдердің болғандығын сол ежелгі дәуірлердегі өлген адамды еңбек құралдары және әшекей бұйымдармен бірге жерлеу дәстүрінің белгілері де дәлелдеді. Діннің неғұрлым ертедегі көріністері – сиқыршылық, тотемизм, ғұрыптық жерлеу культі және шамандық болып табылады. Құдайды тұлғалық Бастау ретінде мойындау қазіргі діндерден ислам, христиан, иуда діндеріне тән, ал будда, даосизм діндеріне тән емес. Халықты қамтуы жөнінен діннің тайпалық-халықтық (мысалы, иудаизм) және ұлтаралық немесе әлемдік (будда діні, христиандық, ислам) түрлері белгілі. Әлемдік діндердің әрқайсысы түрлі ағымдар мен конфессияларға бөлінеді. Мысалы, ислам дінінің сүнниттік, шииттік ағымдары, христиан дінінің католиктік, православие және протестанттық конфессиялары, т.б. діннің екі сипаты бар. Төменгісі – сыртқы, ғибадат ету, ал жоғарғысы – имандылық. Имандылық барлық дерлік діннің ішкі мәнін білдіреді, сондай-ақ ғибадатты да қамтиды, адамның сыртқы және ішкі болмысын тәрбиелейді. Барлық діндердің ұқсастығы және негізгі мақсаты – бір Жаратушыға деген сүйіспеншілікке жету және оның мейірімі мен кешіріміне ие болу, рухани тазарып, жетілу. Олардың ішкі мәнінде ғана емес, салт-рәсімдерінде де көптеген ұқсастықтар бар. Мысалы, тасбих тартып, Құдайдың қасиетті есімдерін қайталау; ән айтып, билеп, зікір салып Құдайды мадақтау, ғибадат ету, дұға оқу, т.б. Дүние жүзі халқының дені, негізінен, әлемдік үш дінді (ислам, христиандық, будда) ұстанады. Сонымен қатар, маркстік атеизм және бүкіл дін атаулыны теріске шығаратын басқа да көзқарастар жүйесі ғылымда кейде шартты түрде теріс таңбалы діндер деп аталынады. Қазақстан Республикасының Конституциясында азаматтардың діни сеніміне еркіндік берілген.