Тәуелсіздік. Жеке тұлғаның тәуелсіздігі мен бостандығы: психологиялық аспектілері (теория)

Орындаған: Сырымбетова Ж

Тобы: Псх-33

Тәуелсіздік. Жеке тұлғаның тәуелсіздігі мен бостандығы: психологиялық аспектілері (теория)

Бостандық мәселесі ежелгі заманнан бері адамзатты алаңдатып келеді. Психологтар-прогрессивті ойлайтын адамдар оның қоғамдағы жетіспеушілігін ерекше сезінеді дейді. Адамның өмірі, халықтың ұмтылысы әрқашан бостандыққа ұмтылумен байланысты. Бұл әсіресе бейбіт халықтардың агрессорларға, басқыншыларға, террористерге қарсы күресіне байланысты сыни жағдайларда өткір көрінеді. Сонымен, 1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысы кезінде дарынды қолбасшылардың басшылығымен сарбаздар біздің Отанымызды фашистік басқыншылардан босату үшін шайқасқа аттанды. Соғыс ардагерлері сарбаздардың әрекеттерінің негізгі мотивтері патриотизм мен бостандық екеніне сенімді.

Бостандық мәселесі – мәңгілік ашық, толық анықталмаған-барлық уақытта өзінің жеке басын білуге, қалауға, мақсатқа жетуге, қорғауға қабілетті адам үшін маңызды болады [1]. Ол өзін жеке тұлға, ішкі еркін, өз бетінше ойлайтын, өз іс-әрекетіне жауапты, мәдениетке енген адам ретінде неғұрлым терең түсінсе, соғұрлым ол "Мен-еркін, шексіз" мен "мен-еркін емес, шектеулі" арасындағы қайшылықты бастан кешіреді, "мен"концепциясындағы[2] шектеулерін жеңуге тырысады.

Гуманистік және экзистенциалды бағыттардың өкілдері-тұлға тұжырымдамаларының авторлары-А. Маслоу, К.Роджерс, Г. Оллпорт, Э. Фромм, В. Франкл, Л. Бинсвангер[3]. 1970 жылдардың басынан бастап шетелдік психологияда бостандық құбылысына деген қызығушылықтың одан әрі өсуі байқалды-бұл И. Дейчтің, Дж. Истербрук, Р.Мэй, Дж. Рейчелек, Т. Тулку, Ю. Козелецкий және басқаларының тұжырымдама сының әсері болды[4]. Қазіргі психологияда адам бостандығы құбылысын зерттеудің жетекші бағыттары – экзистенциалды-гуманистік және әлеуметтік-когнитивті дамуды жалғастыруда. Адамға өзінің шектеулері мен жеке өсуге кедергі келтіретін тәуелділіктен босату жолдарын білуге мүмкіндік беретін психотерапиялық әдістер жетілдірілуде, бостандыққа арналған халықаралық конференциялар өткізілуде.