Аналіз дыдактычных магчымасцей моўных сродкаў рэалізацыі лінгвакультуралагічных спецыфікацый беларускіх казак пры вывучэнні беларуска

УВОДЗІНЫ

Актуальнасць. Мова цесна звязана з культурай. Яна выказвае яе, з'яўляецца абавязковай перадумовай развіцця культуры, складае важную частку культуры і нацыянальнай памяці народа. З'яўляючыся ў свет у пэўным месцы і часе, народзе і культуры, чалавек асвойвае мову праз зносіны з блізкімі людзьмі, нацыянальны фальклор, дзіцячую літаратуру на роднай мове.

У наш час, калі нацыянальныя праблемы асабліва актуальныя, неабходна знайсці правільны кут гледжання ў вывучэнні роднай мовы, не перабольшваючы і не прыніжаючы яго вартасцей і магчымасцей. Пры гэтым неабходна весці мэтанакіраваную працу па прывіцці цікавасці да роднай мовы, якая павінна быць цесна звязана з выхаваннем нацыянальнага і інтэрнацыянальнага пачуццяў: праз нацыянальнае неабходна развіваць інтэрнацыянальныя якасці навучэнцаў, так як чалавек, які не ўспрымае і не любіць сваю родную мову, сваю культуру, наўрад здолее па вартасці ацаніць мову і культуру іншага народа.

Велізарная ў гэтым роля казкі. Праз казку ў вуснай традыцыі дзіця асвойваў мову, і ў сучасным свеце, у пісьмовай традыцыі асваення мовы і культуры, мы не можам занядбаць велізарным лінгвакультуралагічным патэнцыялам казкі як дыдактычным матэрыялам.

    Казка з'яўляецца прадметам даследавання спецыялістаў розных гуманітарных навук: фалькларыстаў і літаратуразнаўцаў, этнолагаў і антраполагаў. Лінгвакультуралогія як інтэгратыўная вобласць спрабуе ўбачыць праз казку моўную карціну свету, «чалавека ў мове».  Яна спрабуе аналізаваць казку як адмысловую разнавіднасць фальклору, якая праз асаблівы набор спецыфічных моўных сродкаў рэалізуе такую функцыю казкі, якая дазваляе разглядаць казачную калізію як сюжэт, паглыблены ў нацыянальную культуру, яна простая для разумення, даступная для ўсіх, яна з'яўляецца крыніцай натхнення для пісьменнікаў і асновай для асваення мовы малодшымі слухачамі і чытачамі.  

     Казка-з'ява шматстайнае і мае складаную структуру, таму ўзнікае неабходнасць яе ўважлівага даследавання. На сённяшні дзень казкам прысвечана мноства навуковых прац замежных і айчынных навукоўцаў, якія разглядаюць казачнае з'ява з розных пунктаў гледжання.

Мэтай дадзенага даследавання з'яўляецца аналіз дыдактычных магчымасцей моўных сродкаў рэалізацыі лінгвакультуралагічных спецыфікацый беларускіх казак пры вывучэнні беларускай мове навучэнцаў 3 класа.

     Задачы даследавання:

1. Ахарактарызаваць казку як жанр літаратуры і тып тэксту;

2.Даследаваць патэнцыял казкі як віду вучэбна-дыдактычнага матэрыялу;

3. Абгрунтаваць паняцце «лінгвакультуралагічная функцыя» і моўныя сродкі яе рэалізацыі;

4. Прааналізаваць сістэму лінгвістычных сродкаў выражэння лінгвакультуралагічнай функцыі ў беларускай казцы;

5. Распрацаваць сістэму практыкаванняў, заданняў, накіраваных на засваенне вучнямі 3 класа лінгвакультуралагічнага патэнцыялу беларускай казкі ў рамках праграмы пазаўрочнай дзейнасці

Аб'ект даследавання: Аб'ектам даследавання з'яўляюцца моўныя сродкі рэалізацыі лінгвакультуралагічных функцый ў беларускай казцы

Метадамі даследавання служаць:         

- філасофскі і культуралагічны аналіз функцый казак;

- лінгвакультуралагічны і семантычны аналіз тэксту;

- тэхналогіі педагагічнага праектавання пры распрацоўцы сістэмы заданняў з выкарыстаннем матэрыялу беларускай казкі

Лінгвістычным матэрыялам даследавання з'яўляецца падручнік 3 класса М.В. Жуковіч «Беларуская літаратура».

ГЛАВА І ТАРЭТЫЧНЫЯ АСНОВЫ ФАРМІРАВАННЯ ЛIНГВАКУЛЬТУРАЛАГIЧНАЙ КАМПЕТЭНЦЫІ ВУЧНЯЎ ПАЧАТКОВЫХ КЛАСАЎ ПРЫ ПРАЦЫ С БЕЛАРУСКІМІ НАРОДНЫМІ КАЗКАМІ СУТНАСНЫ ЗМЕСТ ЛІНГВАКУЛЬТУРАЛАГІЧНАЙ КАМПЕТЭНЦЫІ