Толғау жанрының лингвостилистикасы

Тақырыбы

«Бұқар жырау шығармашылығ   Толғау жанрындағы фразеологизмдер мен мақал-мәтелдердің қолданылу ерекшелігі

Сабақтың  мақсаты

Студенттерге толғау жанрында кездесетін фразеологизмдер мен мақал-мәтелдердің қолданылу ерекшелігін меңгерту,   тақырып бойынша алған білімдерін   қорытындылау, бекіту және  практикада қолдана алу дағдыларын қалыптастыру

Сабақтың міндеттері

• сыни тұрғыдан ойлау, қорытындылау дағдысын қалыптастыру;
• проблемалық сұрақтар арқылы студенттердің   білімдерін толықтыру;
• сабақ үрдісінде  жаңа технологиялардың элементтерін қолдану арқылы студенттің  аналитикалық  ойлау қабілетін, шығармашылық және танымдық  белсенділігін арттыру;
• сабақ барысында инновациялық әдіс-тәсілдерді  пайдалана отырып, студенттерді өз бетімен ізденуге жетелеу, өзіндік пікірлерін қалыптастыру, оны өздігінше игере білу, ойлай білу дағдысын жетелдіру;
• өзара бағалай білуге, өз пікірлерін ғылыми тұрғыдан дәлелдей білуге үйрету;
• Толғау жанрындағы фразеологизмдерді, мақал-мәтелдерді терең меңгерте жыраулар шығармашылығының сөз мәдениетімен, шешендік өнермен байланысын анықтау, түрлі  мәселелер бойынша өзіндік түсінік, пікір қалыптастыруға үйрету;
• студенттің қатысымдық, ақпараттық, танымдық, проблемалардың шешімін табу және т.б. құзіреттіліктерін қалыптастыруға ықпал ету;
•  Студенттерге болашақ педагогикалық  қызметінде  оқу-тәрбие  үдерісін  ұйымдастыруда  ақпараттық  технологияларды  тиімді  пайдалануға   үйрету.  

Сабақта қолданылатын әдістер

•  тіл-танымдық әрекетке ынталандыру, қызықтыру әдісі (парыз бен жауапкершілікті дамыту);
• білімді жекелей және топтық жұмыс арқылы игерту;
• проблемалық әдіс;
• сұрақ-жауап әдісі (риторикалық және проблемалық сұрақтар);
• интербелсенді әдістер: «Жеке жұмыс», «Мәтінмен жұмыс», «Ой толғау», «АКТ», «Рефлексия: «Екі жұлдық, бір тілек», «Бутерброд»

Түпкі нәтиже

Қорытынды сайыс сабағы арқылы студенттердің пән бойынша алған білімдерін сараптау

Негізгі ұғымдар

• фразеологизмдердің мазмұндық жағын талдау;
• ұлттық дүниетаным,
• қазақи пайым-түсінік,
• көркемдік ойлау жүйесінен
•  «Толғау жанрының лингвостилистикасы» пәніне  қатысты  тілдік-теориялық  ұғымдар

Пәнаралық байланыс  

Қазақ  әдебиетінің тарихы,  әдебиет теориясы, шығыс әдебиеті, тарих және тіл білімі

Ресурстар:

- негізгі

- көмекші

Әдебиеттер тізімі

1. Смағұлова Г.Н Мағыналас фразеологизмдердің ұлттық-мәдени аспектілері. Алматы.- 1998, - 196 б.

2.         Нұрдаулетова Б. Жыраулар поэтикасындағы дүниенің концептуалдық бейнесі (батыс. жараулық мектебі). Монография. – Астана, Нұра-Астана, 2008. – 432 бет.

3.         Биғайша Н.XVIII-XIX – маңғыстау ақын-жырауларының тілдік ерекшелктері. 2001 ж.

4. Уәли Н. Қазақ сөз мәдениетінің теориялық негіздері  филол. ғыл. докт. автореф. - Алматы, 2007. - 54 б.

Жұмыс түрлері

 Сын тұрғысынан ойлау стратегиялары  

Өткізу технологиясы

Студент қызметі

Оқытушы қызметі

Әр кезеңге арналған оқыту және дамыту тапсырмалары

Әр кезеңді бағалауға арналған диагностикалық тапсырмалар

І кезең. Ұйымдастыру кезеңі

Сабаққа студенттің қызығушы

лықты ояту

Мақсаты  – студенттің белсенділігін  арттыру.

Сабақтың жұмыс ритіміне араласу. Тірек ұғымдарға сүйене отырып,  оқу-танымдық қызметке араласуға даярлану.

Сұрақтарға

жауап беру

Студенттерді сабаққа ұйымдастыру. Сабаққа деген зейінін ояту.

Сабақтың мақсатын түсіндіру

Ұйымдастыру немесе  қызығушылықты ояту кезеңі

2  минут

Бұл ұйымдастыру кезеңінде студенттер  сабаққа зейінін аударып, кірісу;

Ойды жинақтап, пікір тұжырымдарын нақты дәлелдеу.

ІІ кезең Проблемалық сұрақтарды шешу кезеңі

Тапсырмаменжұмыс  Теориялық материалды практикада қолдана алуы

Проблемалық сұрақтарды шешуге қатысу, өз пікірін дәлелді, тұжырымдап айта білу, оны фактілермен дәлелдеу.

Студенттің проблемалық сұрақтарға жауап беруге жетелеу, сұрақтарға жүйелі, ұтымды жауап беруге үйрету

 Студенттер семинар тапсырмалары бойынша толғау жанрында кездесетін фразеологизмдер мен мақал-мәтелдерге талдау жұмыстарын жасау

II.кезең.

Білімді актуализациялау

Бағалау критерийлері:

-сұраққа дәл, нақты жауап беру;

-берілген түсініктемені түсіну,  

-өзіндік пікірмен толықтыру;

-мәтінді талдай отырып, өз пікірін дәлелдеу;

Нәтиже:

- фразеологизмдердің мазмұндық жағын талдау негізінде ұлттық дүниетаным, қазақи пайым-түсінік, көркемдік ойлау жүйесінен хабардар болады.

-алынған ақпаратты ары қарай дамытады;

-алынған ақпаратты басқа ұғымдармен байланыстырады;

І І кезеңді бекіту

Мақсаты −  қойылған сұрақтарға жауап алу  арқылы студенттің пәнді қаншалықты меңгергенін талдау жасау

Тапсырма бойынша берілген сұрақтарға толық, нақты жауап  бере  білуі,  тақырыпты толық қорғай алуы

Студенттердің берілген теориялық сұраққа дұрыс жауап беруін бақылау

Тақырып бойынша сұрақтарға

жауап беру

Слайдпен жұмыс -

5 минут  

Сұрақтарға жауап беру -

3-минут  

Бағалау критерийлері – 10 балл:

• берілген сұрақтарға толық, нақты жауап беруі
• оны қысқа, нақты, сауатты жеткізе  
• білуі
• өзіндік тұжырым жасай білуі Нәтижеcінде:
• ақпаратты талдау арқылы  фактілердің, ойлардың, арасындағы өзара байланысты анықтайды;
• алынған ақпаратты ары қарай    
• дамытады;
• өз ойын нақты, қысқа жеткізуге дағдыланады.

ІІІ кезең

Толғау мәтінмен жұмыс

Бұл кезеңде студенттер өте мұқият, зерек  болуы шарт.

Оқытушы тапсырманы түсіндіреді. Толғаудан мәтіндер беріледі.

Студенттер берілген толғаулардың ішінен мақал-мәтіл, фразеологизмдерді теріп жазады.

Мағынасын түсіндіреді.

Сұрақтарға жауап беру -

10-минут  

Бағалау критерийлері  

• - белсенділігі

• - тапсырманы нақты, жүйелі жеткізе  
• білуі;

Нәтижесінде:

• жылдам ойлауға, тапқырлыққа, СТО,
• зерек болуға дағдыланады;
• білімін толықтырады;
• серігеді, келесі кезең тапсырмасын орындауға  белсенділігі артады.

IҮ кезең

«Ой толғау» әдісі 

 Өзара ынтымақтаса жұмыс істеу арқылы тапсырманы орындау

Студенттердің белсенді жұмыс жасауын қадағалау

«Ой толғау» әдісі 

«Ой толғау» әдісін қорғау -

 5-минут  

Бағалау критерийлері  

•  тақырыптың ашылуы  
• қазақ әдебиетімен байланысын дәлелдей алуы  
• тақырыпқа сай безендірілуі  
• тақырыпты ашып, жеткізу білуі  

Нәтижесінде:

•  толғау жанры мен шешендіктану арасындағы байланысты ұғынады, сөз мәдениеті дамиды.

 ІV кезең –

«Рефлексия: «Екі жұлдыз, бір тілек»

Мақсаты  – сабақтағы атқарылған жұмыстар бойынша қорытынды шығару.

Сабақ нәтижесін сын тұрғысынан қарай отырып, студенттер өзін, сабақтың барысын бағалау, қорытынды шығару.

 Студенттердің берілген тапсырманы орындауын қадағалау.

Пәннен алған білімдерін қорытындылау.

 Рефлекция  жазу

− 5 минут

Нәтижесінде:

• студент пәннен алған білімін таразылайды;
• теориялық білімдерін толықтырады;
• өздеріне шынайы түрде бағалауға төселеді;
• өзіндік тұжырым шығаруға  тырысады.

САБАҚТЫ  ҚОРЫТЫНДЫЛАУ

ОЙБӨЛІС:  САБАҚ  НӘТИЖЕСІ.   БАҒАЛАУ.  ҚОРЫТЫНДЫ – 2 МИНУТ