Шпаргалка по "Истории"

1. Андронов мәдени-тарихи қауымдастығының тарихи маңызын сипаттаңыз

2 мыңжылдықтың бірінші жартысында. e. Қазақстан даласында және Оңтүстік Оралда андронов мәдени қауымы қалыптасуда. Оның үнді-арийлік тасымалдаушылары барлық бағытта далада қоныстанды. Бұл тайпалар өздерімен бірге жоғары дамыған бақташылық дәстүрлерін ала келген. Олар отырықшы өмір салтын жүргізді, сиыр, жылқы, қой өсірді. Мал шаруашылығы азық-түлікке деген негізгі қажеттіліктерді қанағаттандырды, сондықтан аңшылық аз болды.

Кәдімгі қорғандарда дөңгелек, кейде ғана төртбұрышты тас қоршаулар болады. Олардың ортасында бір немесе екі қабір ағаш бөренелері немесе жалаушалары бар топырақ шұңқырлар түрінде салынған. Молаларда бір-екі адамның сүйегі бар. Өлгендерді оң жағына жатқызып, бастарын батысқа қаратып, аяқтарын тізеге бүгіп, бастарына 1-2 қыш ыдыс қойған. Андронов мәдениетінің қорымдары негізінен Краснотуранск өлкесінде: Каменка шатқалында, Енисей жағасында, Тұран тауынан солтүстік-батысқа қарай 1,5 км жерде, Лебяжі ауылынан алыс емес жерде табылған. Археологтар тапқан заттар Минусинск өлкетану мұражайында, Мемлекеттік Эрмитажда сақтаулы.

2. Ботай мәдениетінің тарихи маңызын сипаттаңыз

Ботай мәдениеті, энеолит дәуіріндегі Солтүстік Қазақстан тайпаларының мәдениеті. Солтүстік Қазақстан облысы Айыртау ауданы Никольское ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 1,5 км жерде орналасқан. Негізгі материалдар тас, сүйек және саз болды. Негізгі кәсібі – жылқы шаруашылығы, аңшылық және балық аулау. Ботай мәдениетіне тас құралдардың дамыған өнеркәсібі тән болды. Олардың ішінде шақпақтас пышақтар мен найзалар, түрлі жебе ұштары көзге түседі. Шамамен 5,5 мың жыл бұрын жылқыларды қолға үйретудің басталуы Ботай мәдениетімен байланысты. Сонымен қатар, жылқыны қолға үйрету дағдысы бар ботайлар олардың жабайы туыстармен араласуына жол беріп, бағыттық сұрыптау жүргізбеген.

3. Түрік қағанатының Қазақстан аумағындағы этногенезге әсерін көрсетіңіз

5 ғасырда Қазақстан жерлері Шығыс Түркістан және Алтай аймақтарында құрылған қуатты мемлекет – Түрік қағанатының қол астына өтті, штабы Орхон өзені алабында болды.

Мемлекеттің негізін салушы Бумын (552 - 553). Мұқан-қаған (553-572) және Таспар-қаған (572-581) тұсында Түрік қағанаты Орталық және Орталық Азияда саяси үстемдікке қол жеткізіп, өзінің ықпал ету аймағын Қара теңіз аймағына дейін кеңейтті. Түркі дәуірінде Қазақстанның ұлан-ғайыр жерін мекендеген рулар мен тайпалар арасында антропологиялық ұқсастықтар көбейіп қана қойған жоқ, этникалық үдерістер тезірек дами бастады. Алайда XIII ғасырдың басындағы монғол шапқыншылығы. қазақ халқының қалыптасу процесін бұзды.

4. Моңғол-татар шапқыншылығы мен Алтын Орданың Қазақстан жерінде құрылуының зардаптарын көрсетіңіз.

Моңғолдардың Қазақстанды жаулап алуы Қазақстан аумағындағы этникалық топтардың таралуына елеулі өзгерістер әкелді. Бұл тайпалардың айтарлықтай қозғалысына және олардың батыс бағыттағы көшпелілердің жалпы ағымына араласуына ықпал етті. Моңғол жаулап алуы түркі тілдес тайпалардың саяси ықпалының күшеюіне және Еуразияның далалық кеңістігінде олардың үстемдігінің орнауына ықпал етті. Моңғол дворяндарының, әсіресе Шығыс Қазақстан мен Жетісудағы ең жақсы жайылымдық жерлерді басып алуы олардан байырғы халықтың ығысуына сөзсіз әкелді, ал моңғолдар басып алған аумақтың ұлыстарға бөлінуі этникалық жағынан туысқан топтарды жиі бөліп тастады.

5. «Қазақ» этнонимінің тарихи әдебиеттегі пайда болу уақыты, мағынасы

«Қазақ» сөзінің бүкіл парадоксы мынада: қожалық атауы мен халық атауы ғасырлар бойы қатар өмір сүріп, «алғашқы» қазақтар Қазақ хандығы құрылғанға дейін көп бұрын пайда болған.

1245 жылғы түркі-араб сөздігінде «қаңғыбас, қаңғыбас» мағынасында кездесетін «қазақ» сөзінің семантикасы туралы ең ерте кездескендердің бірі. «Қазақ» этнонимінің түркі казактарымен тығыз байланысты екені даусыз. Негізгі нұсқа бойынша «қазақ» сөзі көне түркі тілінен аударғанда «еркін, еркін, тәуелсіз адам» дегенді білдіреді. Басқа нұсқа бойынша, көне түркі мағынасы «бөлінген, өз түрінен бөлінген» дегенді білдіреді.