Историко-этнографическое исследование и пропаганда истории святых в Мангистауской области

МАЗМҰНЫ:

І  КІРІСПЕ        ...........................................................................................3

ІІ НЕГІЗГІ БӨЛІМ..................................................................................4

2.1. «Шақпақ-Ата» мешіті......................................................................4-8

ҚОРЫТЫНДЫ.......................................................................................9-10

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ........................................11

ҚОСЫМШАЛАР

[pic 3]

АНДАТПА

Зерттеу жұмысының мақсаты: Маңғыстау өңіріндегі әулиелер шежіресін тарихи-этнографиялық жағынан зерттеу және насихаттау. Әулиелер туралы киелі өңірдің жұртшылығы ғана емес, Қазақстан аумағындағы  «Мен қазақпын», «өткенім-өмірім»  дейтін азаматтар  мен азаматшалар  әулиелер тарихын білсе, оқыса, тоқыса деймін.

Зерттелу міндеттері: Тарихи-этнографиялық орналасу аймағын анықтау;

Тарихи өлкетанушылардың, ақын-жазушылардың еңбектеріне сүйене отырып, әулиелер культін зерттеу; Көз көрген, естіген, білген кісілерден әулиелер туралы мәліметтер жинау; Зерттеу барысында әулиелер басын суретке түсіру.

Тәжірибелік құндылығы: Маңғыстау өңіріндегі әулиелер тарихын білім саласында қолданысқа енгізіп, жас ұрпақтың бойында ұлттық сана-сезімді ояту, жүрегінде иманы бар жастарды тәрбиелеу.

Зерттеудің әдістері: ғылыми әдебиеттерді талдау, этнографиялық мәліметтерді қолдану, салыстыру, қорытындылау.

АННОТАЦИЯ

Цель исследовательской работы: историко-этнографическое исследование и пропаганда летописи святых в Мангистауском регионе. Чтобы все граждане учили и знали историю святых людей и мест.

Задачи исследования: определение территории историко-этнографического расположения; Изучение культа святых, опираясь на труды исторических краеведов, поэтов и писателей; сбор сведений о святых от видных, слышавших, знающих людей; фотографирование святых мест в ходе исследования.

Практическая ценность: внедрение истории святых Мангистауской области в образовательный процесс, воспитание молодого поколения в духе национального самосознания, воспитание молодежи с верой в сердце.

Методы исследования: анализ научной литературы, использование этнографических данных, сравнение, обобщение.

ABSTRACT

 The purpose of research: historical and ethnographic research and promotion of the chronicle of saints in the Mangystau region. So that all citizens learn and know the history of Holy people and places.

Objectives of the study: determination of the territory of historical and ethnographic location; study of the cult of saints, based on the works of historical historians, poets and writers; collection of information about the saints from prominent, hearing, knowledgeable people; photographing Holy places in the course of the study.

Practical value: the introduction of the history of saints of the Mangystau region in the educational process, education of the younger generation in the spirit of national identity, education of young people with faith in the heart.

Research methods: analysis of scientific literature, the use of ethnographic data, comparison, generalization.

1. КІРІСПЕ

Маңғыстау мен Үстірттің маңы Батыс Қазақстанның керемет халық сәулет өнерінің ошағы болып табылатыны белгілі, санының молдығы жағынан да,  барлық түрінің ең шебер орындалуы жағынан да өңір көшпенділерінің мемориалды-ғибадаттық құрылыстарының қайталанбас нұсқалары осы жерде  шоғырланған. Мақала мазмұны Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты бағдарламасы аясында, «Қазақстанның киелі жерлерінің» жобасына енгізілген жалпыұлттық, макросакралдық маңызы бар, өлкеміздің баға жетпес қазынасы саналатын Шақпақ-ата жерасты мешіті және қорымы туралы болмақ. Маңғыстау мен Үстіртте көптеген ғасырлар ағымында әртүрлі жағдайлардың, оның ішінде өте жағымдысы да, жағымсызы да болатын қайталанбас факторлардың тұтас тізбегінде «халық  сәулет өнерінің орасан үлкен ашық аспан астындағы музей қорығы» деп айтсақ, әділетті болатындай ескерткіштердің кең көлемді кешені қалыптасты. Арал-Каспий аймағындағы көптеген және әртүрлі монументалды-ғибадаттық құрылыстардың ошағы болатын Маңғыстау-Үстірт кешені ерекше көрінеді. Олар – көп болуы, әртүрлілігі, ескерткіштердің жеке ерекшеліктері, олардың жоғары көркем шешімі, формаларының тұтастығы мен бітімі. Дәстүр мен монументалдық глиптикаға (тасқа өрнек салу) керекті бортас пен құмтастың түрлерінің болуына байланысты сәулеттік пошымдар мен тас қашау өнерінің үйлесімділігі ерекше көріністе. Маңғыстау мен Үстірттегі жерлеу-ғибадаттық құрылыстардың генезисін және осы аса ерекше ескерткіштердің семантикасын зерделеуде олардың бейнелеріндегі архаиз, жәдігерлікке лайық формалары аса құнды және зерттеушілерді қызықтыратыны табиғи нәрсе. Осындай тарихи құнды ескерткіш жайында аз болса да мәліметтер жиынтығын көпшілік қауымға айта кетсем деймін.