«Алаш» партиясының құрылуы

[pic 1]

Реферат

Орындаған: Қадырғали Бекарыс

Кіріспе.

 Большевиктер тұтандырған азамат соғысы және 1917 жылғы алдыңғы оқиғалар кезінде жүздердің қазақ қоғамын әлеуметтік-саяси сегментациялаудың негізгі факторы ретіндегі рөлін жоғалтқаны анық болды. Бірақ идеологиядан басқа, Ресейдің негізгі саяси күштерінің ықпалы, әртүрлі әлеуметтік қабаттардың мүдделері, саяси межелеуге бір партиялар құрамындағы аймақтардың өкілдері арасындағы саяси ұстанымдардағы айырмашылықтар әсер етті.

Алаш қайраткерлері большевиктердің қазан төңкерісін теріс қабылдады, сол А.Байтұрсынов кейін «бірінші ақпан революциясын қазақтар дұрыс түсініп, құптады, өйткені ол біріншіден, оларды патша үкіметінің езгісі мен зорлық-зомбылығынан азат етті және екіншіден, екіншіден, олардың арманы – өз бетінше басқаруға деген үміттерін нығайтты.

Алаш партиясы қоғамдық-саяси өмірді еуропалық демократиялық саяси құндылықтарға сай ұйымдастыруды өз мойнына алды. Сонымен бірге мәдени элитада үстемдік еткен батыстанушы мәдени-өркениеттік бағыт түркі және ислам әлемімен арадағы үзіліс дегенді білдірмеді.

«Алаш» партиясының құрылуы.

Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде қазақтардың ұлт-азаттық қозғалысы саяси партиялар құрған үш ағымда қалыптасты. «Казак» газетінің айналасында. ұлтжанды интеллигенцияның ең маңызды бөлігі топтастырылып, Қазақстанның автономиясын және аймақта прогрессивті демократиялық реформаларды жүзеге асыруды жақтайды. Бұл топ кейін «Алаш» партиясында қалыптасты.

Түркістан генерал-губернаторлығының құрамына кірген Қазақстанның оңтүстік облыстарының дін қызметкерлері мен діни көзқарастағы зиялы қауымы «Шура Ислами» және «Шура Улема» партияларын құрады. 1914-1916 жж. Көсемі Құлбай Тоғысов Ташкентте «Алаш» газетін шығарған «Ыш жүз» тобы да ұстанды.

Алдыңғы екіге қарағанда әлсіз келесі тенденцияны революциялық топтар тудырды. Ұйымдастыру жағынан ол 1917 жылдың күзінде ғана қалыптаса бастады. «Үш жүз» бөлініп, Қазақ социалистік партиясы – «Үш жүз» құрылғаннан кейін.

1916 жылғы көтеріліс кезінде әртүрлі партиялар мен топтардың өкілдері әртүрлі позицияларды ұстанды.Айқап журналының редакциясы қазақтарды жұмылдыруға қарсы болды. Қарсылыққа шақырулар үшін журнал жабылды. Үш жүз тобы да отаршылдыққа ғана емес, орысқа да қарсы қарулы күреске шақырды.

«Қазақ» газетінің редакциясы біршама байсалды позиция ұстанды. Міржақып Дулат 1916 жылғы 25 маусымдағы Жарлықты «қанды» деп жариялағанымен, кез келген қарсылық орасан зор адам шығынына әкеп соғатынын түсінген Әлихан Бөкейханов пен Ахмет Байтұрсын 11 тамызда қазақ халқына үндеу жариялауға мәжбүр болды. Онда адамдарды тыл еңбектеріне жіберу ғана жұмылдырылғандардың отбасылары мен олардың шаруашылықтарын жазалаушылардың толық күйреуінен және қирауынан құтқара алатыны айтылған.