Мұхит түбі және геосинклиндік аймақтың негізгі құрылымдық типтері

№

Ұғым

Анықтама

1.

Орта мұхиттық жоталар

Ең ірі мұхиттық құрылым, тау тізбегі

2.

Рифт

Терең әрі енсіз ойпаң түрінде көрініс беретін мұхиттық құрылымдық элемент

3.

Шұңғыл науалар

материк пен мұхит арасындағы өтпелі зонаның бедеріне тән, мұхит түбінің 5000 м-ден астам тереңдігіндегі ұзын және тар ойпаң.

4.

Абиссалдық жазықтар

теңіздің 3000-6000 м-лік тереңдіктеріндегі, әдетте континентпен шектесіп жататын жалпақ немесе төбелі жазықтар

5.

Мұхиттық аралдар

жан-жағынан сумен қоршалған құрлықтын бөлігі.

6.

Аралдық доғалар

шеткі теңіздердің қазаншұңқырларын мұхиттың терең науаларынан бөліп тұратын, тізбектелген тау жоталары.

7.

Талассократон

тектоникалық тұрғыдан орнықты және тегіс келетін мұхит түбі.

8.

Трансформалық жарылым

 Астеносфера деңгейіндегі конвекциялық ағымдар күшімен көлбеу бағытта дәйім жылжып отыратын мұхит түбінің литосферасын (спрединг процесі) мұхиттың орталық жоталарына көлденең бағытта жарғыштайтын жыртылу деформацияларының арнаулы түрі.

Дүние жүзілік мұхиттың жер бедері

[pic 3]

[pic 4]

 Тынық мұхиты табанының жер бедері[pic 5]

Мұхит орталық жоталар: Шығыс Тынық мұхиты (Биіктігі шамамен 7600 км, ені 850 км.),Оңтүстік тынық мұхиты (ұзындығы 4100-4300 км, ені 500-1000 км), Эксплорер, Хуан де Фука (ұзындығы шамамен 500 шақырым),Назка,Карнеги,Сала и Гомес,Гавай,Император;

Мұхиттың шұңғымалар: Шығыс Австралия шұңқыры (5994 м), Шығыс Мариан бассейні (5 000-нан 7 000 м-ге дейін), Батыс Мариана шұңқыры (4000—6000 м), Меланезия шұңқыры (5634 м), Новокаледон шұңқыры (3 км — ден асады), Перу бассейні (5660 м), Солтүстік-Шығыс қазаншұңқыры (5000—5500 м), Солтүстік-Батыс шұңқыр(5000—6000 м), Солтүстік Фиджи шұңқыры(2500—3500 м), Орталық шұңқыр (Тынық мұхит)( 6957 м), Оңтүстік шұңқыр(5000-6600м);

Қайраңдар: Беринг теңізі қайраңының өзен аңғарлары және Яван қайраңындағы, Шығыс Қытай теңізі, Корей қайраңы.  

Мұхиттық аралдар: Меланезия-аралдарды қамтиды: Жаңа Гвинея, Торрес бұғазы аралдары, Жаңа Каледония, Вануату, Фиджи, Соломон аралдары. Микронезия-аралдарды қамтиды: Мариан аралдары, Гуам, Уэйк, Палау, Маршалл аралдары, Кирибати, Науру, Каролин аралдары. Полинезия-аралдардан тұрады: Гавай аралдары, Мидуэй, Ротума, Самоа, Кук аралдары, Уоллис және Футуна, Токелау, Ниуэ, Пасха Аралы. Архипелагтың басқа аралдарында да мемлекеттер бар: Жаңа Зеландия, Тонга, Тувалу, АҚШ аумағы — американдық Самоа, Франция аумағы — Француз Полинезиясы.

Жанартаулар: Американдық Самоа Жанартаулары, Алеут жанартаулары, Британдық Колумбия жанартаулары, Пасха аралының жанартаулары, Фиджи Жанартаулары, Француз Полинезиясының Жанартаулары, Галапагос аралдарының кальдерасы, Галапагос жанартаулары, Гавайи Жанартаулары, Индонезия Жанартаулары, Изу-Бонин жанартау доғасы, Жапония Жанартаулары, Куриль аралдары, Жаңа Зеландия Жанартаулары, Солтүстік Мариан аралдарының жанартаулары, Папуа-Жаңа Гвинея Жанартаулары, Филиппин Жанартаулары, Ревильягигедо Аралдары, Ресей Жанартаулары, Самоа Жанартаулары, Соломон аралдарының жанартаулары, Тайвань Жанартаулары, Тонга Жанартаулары, Вануату Жанартаулары, Зеландия Жанартаулары.