Композициялық амалдар және кеңістікті үйлестіру

Шынайы өнер туындысы, егер ол ой бейнесінде салынған болса, көркем бейненің басқа қырларын қозғамай алмайды. Әйтпесе ол өнер туындысы емес, жалаңаш формулаға айналады. Кескіндеменің даму тарихы барысында суретшілер туындыларға зияткерлік бастама болуы керек пе, жұмыс белгілі бір қоғамдық мәселелерді білдіру керек пе, бір нәрсеге үйрету керек пе деген бірнеше рет таласты. Немесе, керісінше, өнер туындылары сұлулық туралы және тек ол туралы айтуға тиіс. Бірге қарсы аламыз қолдап, сол немесе өзге жаққа. Тек бір ғана анық: әрбір уақыт ақиқатты түсінеді. Бірінші жағы-объективті. Бұл бейнеге орай өз уақыты мен қоғамның белгілі бір көзқарастарының шынайылығының көрінісі болып табылады. Көркем бейнеде шығарманың терең идеялық негізі, кейіпкерлердің сезімдері мен уайымдарының әр түрлі реңктері және сонымен қатар ғажайып таза көркемдік шеберлік үйлеседі.

Көркем бейненің әр түрлі қырларын талдай отырып, суретшінің көргенін әртүрлі сипаттайтынын көруге болады. Көркем бейненің бірінші қыры әлемнің сұлулығын — бояумен, жарық құйқыларымен, екіншісі — көңіл — күймен, үшіншісі-суретші ашқан оймен тереңірек танысуды ұсынады. Ал бұл шығарманы талдауға мүлдем әртүрлі көзқарастарды ашатындықтан, оған кіріспес бұрын "шығармада көркемдік бейненің қандай қыры ашылды?" деген сұраққа жауап беріңіз."Осыдан талдау жасау керек. Әйтпесе, суретшінің ойын түсінбеуге болады. Мысалы, О. Ренуардың "ложадағы" суретін талдай отырып, көрермендер бейненің психологиялық жапсырмасы қандай екенін шешуге тырысып, таласты-ер адам әйелге қалай қарайды және ол одан зардап шегеді ме? Шын мәнінде, суретші осы кенепті жасай отырып, мүлдем басқа мәселемен жұмыс істеді — ол әлемнің түрлі-түсті алуан түрлілігін, оның лезде қабылдау сұлулығын беруге тырысты. Суреттің негізінде кескіндеме-ойын-сауық бейнесі жатыр, бұл бейнені таңу-ой кем дегенде күлкілі көрінеді.

Көркем бейненің екі жағы бар.

Екінші Тарап — нақты адамды қабылдаудың ерекше жағдайларымен байланысты субъективті.

Бір жақты субъективті қабылдаумен бейненің екі дара, диалектикалық табиғатын ауыстыруға болмайды. Осы таза субъективизмнен ХХ ғасырдың қазіргі заманғы бағыттары өседі.

Шығармашылық процестің мәні мен түпкі мақсаты заттық (өрескел материалдық арт объектісін) құру емес, өнер туындысының идеялық мазмұнын көрсете алатын және белгілі бір эстетикалық сипаттамалары бар көркем бейнені (жұқа рухани субстанцияны) қалыптастыру болып табылатындығы күмәнданбайды. Бұл ретте көркем сурет ұғымын анықтау және оның негізгі дефиницияларын ашу мәселесі - өзекті және пікірталас проблемаларының бірі.

Григорий Дьяченко "жұмбақ облысы" кітабында былай деп жазды: "сыртқы әлем адамдағы ішкі болмыстың шағын әлемінде өзіне дауысты табады, содан кейін бейнеде, Тонда және сөзде көркем бейненің әр түрлі формаларында көрсетіледі, және осы әлемнің рухани көрінісі ретінде ағартушы, жан бітіруші, безендіруші және оның сыртқы болмысына қатысты жылынушы болып табылады" [Цит. бойынша: 1, 105 б.]

Мәдениет теориясы екі негізгі бастаманың ажырамайтын бірлігін көрсетеді: материалдық (көрінетін нысан) және рухани (көркем сурет) өнердің кез келген шығармасында. Жан денені толтырады және онда ғана бар, сурет өзі ешқашан пайда болмайды – әрқашан оны білдіру үшін қаражат қажет.  "Баян Сўлу" Ақ Лукашевская "көркем сурет "ұғымы және оны алғашқы қауымдық өнерде зерттеу мәселелері" мақаласында былай деп жазады:" дыбыстар, сөздер, бояулар немесе формулалар бейнелерді тұрғызу кезінде өзіндік құрылыс материалы болып табылады " [6, 3 б.]

Бейне -бейнелеу өнерінің эстетикалық табиғатынан шығатын өнертанудың мәдениеттегі, эстетикадағы және бағыттарындағы негізгі ұғымдардың бірі. Бұл өзекті жүгіну осындай құбылыс ретінде көркем бейнесін айқындайтын рухани мәні өнер. Л. В. Чернец, филология ғылымдарының докторы, ММУ әдебиет теориясы кафедрасының профессоры, "Әдебиеттануға кіріспе" деп атап өтеді: "көркем бейне ұғымын өнертанушылық термин ретінде және философиялық тұрғыда бейненің көп мағыналы екендігін түсіну маңызды. Өнертанушының практикалық жұмысы осы ұғымды әзірлеудегі белгілі бір қиындықтарды анықтайды – көп жағдайда филология, Лингвистика және басқа да гуманитарлық ғылымдардағы бейнені кеңінен түсінуге байланысты" [2, 123 б .]. Қазіргі заманғы эстетикада "