Геотектоникалық қозғалыстар және оларды зерттеу әдістері

Қостанай мемлекеттік педагогикалық университеті

Жаратылыстану-математика факультеті

Жаратылыстану ғылымдары кафедрасы

Хужина Екатерина Сергеевна

ГЕОТЕКТОНИКАЛЫҚ ҚОЗҒАЛЫСТАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ

Курстық жұмыс

Ғылыми жетекші: Баймаганбетова К.Т

аға оқытушы, туризм магистрі

Қостанай, 2018

МАЗМҰНЫ

Кіріспе...................................................................................................................3-4

1. Геотектоникалық қозғалыстар туралы түсінік.............................................5-8

1.2Тектоникалық қозғалыстардың жіктелуі....................................................8-12

1.3Тектоникалық қозғалыстардың жалпы қасиеттері..................................12-14

1. Геотектоникалық қозғалыстар және оларды зерттеу әдістері.....................15

2.1Тік қозғалыстарды зерттеу әдістері...........................................................15-20

2.2Көлденең қозғалыстарды зерттеу әдістері................................................20-23

Қорытынды.......................................................................................................24-25

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі........................................................................26

Кіріспе

        Курстық жұмыстың өзектілігі. Тектоникалық қозғалыстар жердегі заттардың механикалық қозғалысы болып табылады, бұл геологиялық құрылымдардың пайда болуына немесе құрылымының өзгеруіне әкеледі.

        Тектоникалық қозғалыстардың пайда болуының негізгі себебі - Жердің ішкі энергиясы. Тектоникалық қозғалыстардың пайда болуы глобустың айналу жылдамдығындағы және кейбір басқа ғарыштық құбылыстардың (мысалы, гравитациялық өріс) өзгеруімен жеңілдетілуі мүмкін. Тектоникалық қозғалыстар туралы идея ежелгі уақытта пайда болды және геологияның қалыптасуы мен дамуы тарихында ең маңыздысы болып саналды.         Тектоникалық қозғалыстардың көрінісі тек литосфераның геологиялық құрылымының өзгеруіне ғана емес, сонымен қатар көптеген минералдардың кен орындарының пайда болуына әсер етті. Сондықтан тектоникалық қозғалыстарды, олардың көріністері, пайда болу себептері, геологиялық нәтижелері, жіктелуі теориялық және практикалық тұрғыдан практикалық.

        Кейінірек тектоникалық қозғалыстар ретінде қарастырылатын жер бетінің көтерілуінің және шөгуінің бар екендігі туралы ең ертедегі ойлар ежелгі грек пәлсапашылары мен ғалымдарының: Аристотель мен Страбоның жазбаларында жазылған.

        Бұл құбылыстарды бір-біріне тәуелсіз түрде бірінші геологиялық түсіндіруді Ресейдің ұлы энциклопеді М.В. Ломоносов және шотланд геологы Дж. Хаттон. Ғалымдардың екеуі де осы құбылыстардың себебін Жердің ішкі энергиясымен көрді.

        Тектоникалық қозғалыстардың көрінісі туралы прогрессивті ойлар XIX ғасырда көрініс тапқан. Ресейлік геологтар А.Д. Озерский және А.П. Карпинский, оларды «дірілдеу» және «толқындарға ұқсас тербелістер» деп атаған. Өткен ғасырдың аяғында американдық геолог Г. Гилберт барлық тектоникалық қозғалыстарды эпирогенді (құрлықтарды құруға) және орогендік (тауды құруға) бөліп беруді ұсынды.

        Тектоникалық қозғалыстардың теориясы мен практикасындағы жемісті оқиғаларды 20 ғасырдың ортасында кеңестік геологтар жасады, ол ірі ғалымдардың еңбектерінде көрініс тапты: М.М. Тетиева, В.В. Белоусова, В.Е. Хайна, Н.Б. Вассеевич, Н.С. Шатский, М.В. Мұратова, Г.Д. Азхирей және басқалар.        

        Жер қыртысын құрайтын тау жыныстарының ең алғашқы орналасу жағдайының кейінірек өзгеріп басқаша жаңғдайда болуы, жер қыртысының (алғашқы қалыптасуынан бастап осы күнге дейінгі уақыт аралығында) ылғи өзгеріс үстінде болатындырын көрсетеді.

        Табиғи жардайда жер қойнауында тоқтаусыз жүріп жатқан (әр түрлі бағыттағы) қозғалыстарды тектоникалық қозғалыстар деп атайды. Жер бетінің қазіргі кездегі көрінісі оның әр түрлі тереңдігінде жүріп жатқан физикалық-химиялық әрекеттерге және жердің өз осінен айналу жылдамдығының өзгерістеріне де байланысты деп саналады.

        Тектоникалық қозғалыстарды және басқа да эндогендік процестерді (жер сілкінуден басқасын) табиғи жардайда тікелей зерттеп білу немесе бақылау жұмыстарын жүргізу мүмкіндігі өте аз. Оларды жер қыртысының құрылысында немесе жер бетінде байқалатын бедер өзгерістерін зерттеу арқылы ғана анықтауға болады.