Ағындыны өзгермелі (тұрақсыз) пайдалануға реттеу
Автор: arai_98.m • Октябрь 28, 2018 • Реферат • 2,489 Слов (10 Страниц) • 1,206 Просмотры
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ Л. Н. ГУМИЛЕВ АТЫНДАҒЫ ЕУРАЗИЯ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
РЕФЕРАТ
Тақырыбы: Ағындыны өзгермелі (тұрақсыз) пайдалануға реттеу.
Пәннің аты: (су шаруашылық және су шаруашылық есептеулер).
Орындаған:Мырзатай Арайлым Гид-31 Тексерген: Д.т.н., профессор Зәуірбек Әуелбек Кәрібайұлы
Жоспар:
- Кіріспе
- Өзен ағындысын реттеу
2.1 Өзен ағындысын реттеу түрлері
2.2 Реттелген арнаны жобалау
- Ағындыны өзгермелі (тұрақсыз) пайдалануға реттеу.
- Пайдалынлған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе
Біздің еліміздегі су қорлары жер бетінде де, уақыт бойынша да бірқалыпты емес болып таралады.Халқымыздың, өнеркәсіптің және ауыл шаруашылығын 80%-ы шоғырланған.Өте дамыған өлкелерде тұрғын басына жылына 3 мың м3 орташа су ағыны сәйкес.Көптеген өзендерде қысқа су тасу және тасқын мерзіміндегі су ағыны, жалпы жылдық су ағыны мөлшерінің 50% - 90 %-ін құрайды.
Өзен ағынын реттеу деп- ағын көлемін уақыт бойынша су пайдаланушылық шарттарына сәйкес таратуды және су тасқынмен күресуді айтамыз.Су ағынын реттеуді тек жасанды су қоймаларын жасау арқылы шешуге болады. Су ағынын реттеу үшін қойылатын есептерді су шаруашылық есептері деп атайды.Жасанды су қоймасының көмегімен көптеген су шаруашылық мәселелері шешіледі:сумен жабдықтау, суғару, балық өсірушілік, су энергиясын пайдалану, кеме қатынасы, тасқынмен кұресу, су қорларын қорғау және оны тиімді пайдалану. [1].
Өзен ағындысын реттеу өзендерді ұтымды пайдаланудың қажетті шарты болып табылады және суды пайдаланушылардың талаптарына сәйкес табиғи ағым көлемін уақытында қайта бөлу арқылы су тоғандарымен жүзеге асырылады.
Табиғи жағдайларда өзен ағыны мынадай өзара байланысты факторлардың әсерінен қалыптасады:
- климаттық жағдайлар, соның ішінде жауын-шашын, температура, ауа ылғалдығы және т.б.
- ландшафт (топография, топырақ, геотехникалық жағдайлар, өсімдіктер);
- морфометриялық және гидравликалық сипаттамалары (су жинау алаңы мен өзен желісінің өлшемдері мен конфигурациясы, беткейлері және арна құрылымы және т.б.).
Олардың ішінде климаттық жағдайлар негізгі фактор болып табылады.
Қазіргі жағдайда адам ағымы өзен ағынын қалыптастыруға айтарлықтай әсер етуі мүмкін.
Өзен ағыны белгілі бір уақыт аралығында өзен бойымен ағатын судың мөлшеріне қатысты: жыл, маусым, ай, апта, күн және т.б. м3/ с-дағы өзен ағыны белгілі бір уақытта ағынның қарқындылығын сипаттайды. Олардың арасындағы өзара қарым-қатынас:
W = Q · t,
мұнда W - уақыт аралығындағы ағынның көлемі;
Q - сол кезеңдегі орташа тұтыну.
Ағынды модулі өзен бассейнінің бір бөлігіне бір секунд ішінде ағып жатқан ағынды судың сипаттамасымен сипатталады және әдетте бассейндік аумақтың 1 километрінен секундына литрмен көрсетілген.
Гидроэнергетикалық қондырғы үшін, мысалы, P = 90% бағаланған жабдық, электр энергиясының генерациясы және оның сыйымдылығы жылына 90% -ке тең немесе одан жоғары болуы ықтималдығын сипаттайды және жылына 10% (100-P) шамаланғаннан аз болады саны Осы жылдар ішінде гидроэлектростанциялардың өндірілмеуі энергия жүйесінің басқа электр станцияларымен өтелуі тиіс.
Ағынды реттеуге арналған өзендегі су қоймасы халық шаруашылығын сумен қамтамасыз ету үшін, табиғи су ағынының кқпжылдық және жыл ішіндегі таралуын су қажеттігіне байланысты реттеп отырады. [2].
Гидроэлектрлік су қоймалары арқылы жүзеге асырылатын өзен ағындының реттеудің мынадай түрлері бар:
- көпжылдық
- жылдық немесе маусымдық
- апталық
- күн сайын реттеу
- Көпжылдық реттеу көптеген жылдар бойы су ағынын қайта бөлуді, жоғары су жылдарының резервуарындағы ағындарды жинақтауға және құрғақ жылдары бастамауға мүмкіндік береді. Көптеген жылдар бойы реттеу, гидроэлектростанциялардың кепілдендірілген қуаты және оған электр энергиясын өндіру айтарлықтай артады. Ұзақ мерзімді реттеу кезінде ағынның ауыспалы түріне байланысты шамамен β = 0,3-0,6 және одан жоғары.
...