Аяқ киім мен еден кедергісінің электр қауіпсіздігі жағдайларына әсерін зерттеу

№ 1 Зертханалық жұмыс. Аяқ киім мен еден кедергісінің электр

қауіпсіздігі жағдайларына әсерін зерттеу

Жұмыс мақсаты: электр тогының адамға, одан қорғану құралдарына

әсер ету қаупін зерттеу, аяқ киім мен еден кедергісінің электр қауіпсіздігі

жағдайларына әсерін тексеру, электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін

олардың мәндерін анықтау.

Құрал-жабдықтар

«Питающая сеть» модулі, «Сеть TN» модулі, «Модель человека»

модулі, «УКСИ и мультиметр» модулі, байланыстырушы сымдар.

Теориялық бөлім

Ток күшінің мәнінің зақымдану нәтижесіне әсері

Зақымдаушы фактор.

Адам электр тогымен зақымданған кезде негізгі зақым тигізетін

фактор оның денесі арқылы өтетін ток күші болып табылады, ал токтың адам

ағзасына теріс әсер ету дәрежесі ток күшінің жоғарылауымен бірге

жоғарылайды. Сонымен қатар, зақымданудың нәтижесі токтың өту

ұзақтығымен, оның жиілігімен, сондай-ақ басқа да факторлармен

анықталады.

Токтың адамға әсер ету қаупі оның мәніне байланысты қалай

өзгеретінін толығырақ қарастырайық. Бұл жағдайда ток адам арқылы ең

типтік жолдармен өтеді деп болжаймыз, атап айтқанда қолмен қолға немесе

қолмен аяққа.

Сезілетін ток.

Адам 50 Гц айнымалы токпен орташа есеппен алғанда 1,1 мА және

тұрақты токпен шамамен 6 мА болатын аз токтың әсерін сезіне бастайды.

Бұл әсер айнымалы ток кезінде аздап қышумен және аздап қысумен

(қышумен), ал тұрақты ток кезінде - тірі бөлікке тиетін аймақтағы терінің

қызу сезімімен шектеледі.

Адам ағзасымен өткен кезде елеулі тітіркенуді тудыратын электр тогы

сезілетін ток деп аталады, ал бұл токтың ең кіші мәні шекті сезілетін ток деп

аталады. Әр түрлі адамдарда байқалатын токтардың шекті мәні әртүрлі

болып келеді. Сезімнің пайда болу ықтималдығы және жиілігі 50 Гц ең кіші

токтар, яғни шекті сезілетін токтар 1.1-кестеде көрсетілген.

1.1 кестесі - Әр түрлі күш тогының әсерінен сезімнің пайда болу

ықтималдығы

Тогының әсерінен сезімнің пайда болу

ықтималдығы

99,9 50 10 5 1 0,1

Шекті сезілетін ток 1,59 1,11 0,91 0,86 0,76 0,63

2

Осылайша, 50 Гц жиіліктегі 0,63 мА айнымалы токтың әсерін мыңнан

тек 1 адам сезінеді, ал 1,59 мА ток-мыңнан 999 адам.

Айта кету керек, шекті сезілетін токтардың көрсетілген мәндері қолқол немесе қол-аяқ жолымен ток өткен кезде ғана жарамды. Егер байланыс

дененің нәзік терісі бар басқа бөліктерімен, соның ішінде қолдың артқы

жағымен, бетімен және т.б. жасалса, онда адам одан да аз ток сезіне

бастайды. Тұрақты кернеудегі ең аз 40 мкА ток тілмен сезіледі.

Шекті сезілетін ток адамға зақым келтіре алмайды және бұл тұрғыда

қауіпті емес. Алайда, бұл токтың адам арқылы ұзақ (бірнеше минут ішінде)

өтуі оның денсаулығына теріс әсер етуі мүмкін, сондықтан қолайсыз.

Сонымен қатар, елеулі ток апаттың жанама себебі болуы мүмкін,

өйткені адам токтың әсерін сезініп, өзінің қауіпсіздігіне деген сенімін

жоғалтады және дұрыс емес әрекеттер жасауы мүмкін. Сезілетін токтың

күтпеген жерден