Қазіргі кезеңдегі Қазақстанның қаржы нарығы:проблемалары және даму перспективалары

[pic 1]

«ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ МЕНЕДЖМЕНТ» МЕКТЕБІ

Орындаған: Иса Айдана Ерікқызы

Тексерген: Базарбаев Асылбек Орыншайықұлы

Алматы 2023

Кіріспе

Нарық- бұл сатушылар мен сатып алушылардың өзара әрекеттесуі. Олардың әрқайсысы өз іс-әрекеттерінде тәуелсіз. Сатып алушылар жеке азаматтар, отбасылар, фирмалар, кейіннен сату үшін тауарларды сатып алатын делдалдар болуы мүмкін. Нарықтың экономикадағы рөлі келесі тармақтармен анықталады: нарық ресурстарды ұтымды бөлуге ықпал етеді, нарық өндіріс көлемі мен құрылымына әсер етеді, нарық экономиканы сауықтырады, шығынды бәсекеге қабілетсіз кәсіпорындардан босатады, нарық тұтынушыны тұтынудың ұтымды құрылымын таңдауға мәжбүр етеді, нарықтық бағалар экономикалық ақпаратты тасымалдаушы ретінде әрекет етеді. Ал қаржы нарғы деп отырғанымыз- бұл сатушылар мен сатып алушылар арасындағы қаржылық  ресурстар мен инвестициялық құндылықтар, яғни қаржы ресурстарын қалыптастыру құралдары, олардың құны мен тұтыну құны арасындағы экономикалық қатынастардың көрінісі. Сонымен қатар қаржы нарығы- бұл қаржы құралдарының ұйымдасқан немесе бейресми сауда жүйесі. Бұл нарықта ақша айырбастау, несие беру және капиталды жұмылдыру бар. Мұнда басты рөлді қаржы институттары ойнайды, олар меншік иелерінен қарыз алушыларға ақша ағындарын бағыттайды. Тауар-ақша және бағалы қағаздар. Кез-келген нарық сияқты, қаржы нарығы да қаржы ресурстарын сатып алушылар мен сатушылар арасында тікелей байланыс орнатуға арналған. Сол себепті қаржы нарығының бірден- бір зерттелуі керек, өзекті мәселе болып табылады[1]

Мақсаты

Қазақстанның қаржы нарығының қазіргі жай-күйін зерделеу және талдау, оның мемлекет экономикасы үшін маңыздылығын айқындау және дамудың негізгі проблемалары мен перспективаларын анықтау болып табылады.[2]

Негізгі бөлім

Қазақстан экономикасының жағдайы өзгерген жоқ. Сонымен қатар, коммерциялық банктер мен отандық құрылыс компаниялары туралы айтпағанда, іс жүзінде барлық бизнес субъектілері әлемдік қаржы дағдарысының Қазақстанға әсерін сезінеді. Мемлекет қазір экономиканы қайта қаржыландырумен айналысып, қазақстандық кәсіпорындарды несиелендіретін банктердің қызметін уақытпен алмастырып отырғаны жөн. Үкімет қаржы жүйесін тұрақтандыруда қандай шаралар қабылдап жатқаны туралы ҚР Қаржы вице-министрі Дәулет Ерғожин айтып берген болатын. Ол кісінің айтуы бойынша: әлемдік тәжірибеде мемлекеттік резервтер есебінен экономиканы тікелей қаржыландыруда мемлекеттің белсендірілуі тұрақтандыру құралдарының бірі ретінде қарастырылады. Әлемдік қаржы дағдарысы деп аталатын алдыңғы қатарда тұрған қазақстандық банктер дәстүрлі капитал нарықтарының жабылуы жағдайында өздерінің кредиттік қызметін күрт төмендетуге, шетелдік қарыз алушылар алдындағы міндеттемелерге шоғырлануға мәжбүр болды. Банктер өсу көшбасшылары бола отырып, туындаған жағдайдың әлсіз буыны ғана емес, сонымен бірге жоғалуы экономиканың көп бөлігінің тоқырауына әкелетін негізгі буын болды. Біреу несие берушілердің рөлін атқаруы керек. Инвестицияның ішкі көздеріне бағытталған баламалы қаржы институттары әрең дами бастады. Әрине, отандық өндірістің қаржылық стимуляторының функцияларын мемлекет орындауы керек еді және ол жасады. Банктерге өз мәселелерімен жеке-жеке қалуға рұқсат етілмеді, бұл шын мәнінде жалпы проблемалар. Сондықтан Үкіметтің жедел шешімі біздің банктерімізді және жалпы банк жүйесін қолдау болды. - дейді Дәулет Ерғожин. Біз  сыртқы және ішкі нарықтардағы жағдайға байланысты экономиканы дамытудың алты макросценарийін жасадық. Біздің есептеулеріміз бойынша, экономиканың кем дегенде 5-7% деңгейінде өсуін қамтамасыз ету үшін дағдарыс құбылыстары мен жаңа күйзелістерден банк жүйесі туралы қажет екені белгілі болды. Сондықтан, осы мәселені шешу арқылы "елдегі экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету жөніндегі алғашқы іс-қимыл жоспары туралы"желтоқсан айында қабылданған Үкімет Қаулысы. Соның нәтижесінде S2 млрд. шамасында қарастырылды, оның бір бөлігі "Қазына" ФУРЫНА және бір бөлігі - Қазақстандық ипотекалық компанияға және кредиттерге берілді. - деп түсіндіреді Қаржы вице-министрі.[2]