Бензиннің қасиеттерін зерттеу

[pic 1]КІРІСПЕ

Бензин (французша: benzіne) – 30 – 205°С аралығында қайнайтын, құрамы әр түрлі жеңіл көмірсутек тердің қоспасы; түссіз не арнайы боялған сұйық. Судан жеңіл, тығыздығы 0,70 – 0,78 г/см3, өзіне тән иісі бар, 60°С-та қатады. Бензин тез буланғыш, оңай тұтанғыш зат, буының ауамен қоспасы қопарылғыш келеді. Бензин алудың негізгі кең тараған әдістері: мұнайды тікелей айдау, мұнайдың ауыр фракцияларын крекингілеу, көмірсутек газдарынан бөліп алу, тас көмірді гидрогендеу және көмірсутек газдарын (изобутан, бутан, пропан) алкилдеу, т.б. Бензинді іштен жанатын қозғалтқыштарда отын, майды, шайырды, каучукті еріткіш ретінде, т.б. қолданады. Бензин дегеніміз - от шаша отырып, күштеп тұтандыратын поршеньді іштен жанғыш двигательдерге арналған  мотор  отыны.

Қолданылу аймағына байланысты автомобиль және авиация бензині болып бөлінеді. Қолданылу жағдайындағы айырмашылықтарға қарамастан автомобиль және авиациялық бензиндердің физико- химиялық және  эксплуатациялық  қасиеттері  бірдей сапа көрсеткіштерімен сипатталады. Қазіргі заманауи автомобильдік және авиациялық бензиндер қозғалтқыштың үнемді және сенімді жұмыс істеуі үшін және эксплуатация талаптарына сай мынадай талаптарды қанағаттандыруы керек:

Жақсы булану қасиеті болуы керек, әртүрлі температурада  біртекті оптималдік құрамды отын алу үшін;

Топтық көмірсутектік құрамы болуы керек, барлық жұмыс режимінде двигательдің детонациясын туғызбау үшін.

Ұзақ  уақыт сақтағанда, сорып алғанда, тасымалдағанда бензиннің құрамы мен қасиеті аса өзгеріске ұшырамауы керек.

1. [pic 2] ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ

1. Бензиннің шығу тарихы

Мұнайдың жанғыш қасиеттері ежелден адамның назарын аударған. Ежелгі гректер мұнайды соғыс қимылдары кезінде маяктарда от жағу және жебелерді жағу үшін пайдаланған, ал Византияда мұнай аты аңызға айналған "грек отының" құрамдас бөліктерінің бірі болған. Соған қарамастан, XVIII ғасырға дейін мұнай өңдеу туралы деректер болған жоқ — негізінен шикі мұнай пайдаланылды.

Мұнайды айдау бойынша тәжірибелер туралы мәліметтер біздің эрамыздың X ғасырына жатады, бірақ айдау өнімдері таралмаған. 1733 жылы ресейлік әскери дәрігер Иоганн Лерхе Баку мұнай кеніштеріне барып, айдау және оның әсері туралы бақылауларды жазып алды: "Ақ мұнай біршама лайлы, бірақ айдау арқылы ол спирт сияқты жеңіл болады, ал бұл тез арада жанып кетеді.".

1745 жылы Ухтада көпес Прядунов мұнай өңдеу зауытын ашты, бірақ кен орнының қашықтығы оның коммерциялық табысқа жетуіне кедергі болды. Қайта өңделген өнімдердің жалғыз тұтынушысы тазартылған майды маймен араластырып, қоспаны шамдарға қолданатын храмдар мен монастырлар болса керек. Шіркеудің тазартылған мұнайды негізгі жеткізушісі көпес Набатов болды.

Мұнай айдау әдісінің қарабайырлығы өңделген өнімдерді кеңінен қолдануға ықпал еткен жоқ. Мұнай өңдеу зауыты қазандықтан, пештен, құбырдан және екі бөшкеден тұрды. Оның жұмыс істеу принципі самогонның жұмыс істеу принципіне өте ұқсас болды. Мұнай құйылған ыдыс пештің ішіне қойылды, ал

құбыр арқылы қыздыру өнімі дайындалған бос бөшкеге жіберілді. Құбыр

салқындатқыш элемент ретінде қызмет ететін су құйылған бөшке арқылы өтті.

Бензинді мұнай өңдеу өнімі ретінде 1825 жылы ағылшын ғалымы Майкл Фарадей ойлап тапқан. Ол эмпирикалық жолмен көмірсутек қоспасын бөліп алды, ол тұтану үшін ең аз жағдайларды қажет етті. Ол өз өнімін араб тілінен аударғанда "хош иісті зат" деп аударылатын бензин деп атады. Фарадей мұнайды Таяу Шығыстан алғандықтан арабша атауды таңдады.

ХІХ ғасырда бензин бірнеше елдерде өрт қаупі жоғары болғандықтан керосинді осы мақсаттарда пайдалануға тыйым салынғаннан кейін примула үшін отын ретінде қолданыла бастады. Соған қарамастан, таралу ауқымы бойынша бензин басқа отын түрлерінен әлі де төмен болды, тіпті ең танымал мұнай өнімі де болмады — қалалар мұнай мен керосин шамдарымен жарықтандырылды, ал негізгі сұраныс дәл осы мұнай өнімдеріне болды.

Николаус Оттоның төрт тактілі іштен жанатын қозғалтқышты ойлап табуы бетбұрыс болды — неміс инженері оны 1876 жылы патенттеді. Патент Отто мен оның серіктесі Евген Лангеннің көпжылдық жұмысын аяқтады, онымен бірге Николаус 1864 жылы Н.А. Отто компаниясын құрды & Cie, қазір Deutz деп аталады. Серіктестер бензиннің отын ретінде көмірге қарағанда әлдеқайда тиімді екенін, ал іштен жанатын қозғалтқыштың тиімділігі 19 ғасырда негізгі болған бу қозғалтқышының тиімділігінен екі есе артық екенін түсінді.