Микроорганизмдер генетикасы

Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік медицина университеті

[pic 1]

Студенттің өзіндік жұмысы

Факультет: Жалпы медицина

Кафедра: Микробиология

Дисциплина: Микробиология және иммунология

Тобы:

Дайындаған:

Тексерген:

Ақтөбе 2018-2019 оқу жылы

Жоспары:

1. Кіріспе бөлім
2. Негізгі бөлім: а) Транспозон b) IS- элемент с) Плазмид
3. Қорытынды
4. Пайдаланылынған әдебиеттер

Кіріспе

   Барлық организмдерде, сонымен қатар бактериялар мен вирустарда генетикалық қасиеттерді анықтайтын тұқымқуалаушылықтың материалдық негізі – ДНК болып табылады. Тек РНК-лы вирустарда генетикалық ақпарат РНК-да Жалпы генетиканық заңдылықтарды зерттеу үшін, негізгі модельді жүйе ретінде, бактериялар мен вирустарды таңдаудың молекулалық генетиканың дамуында үлкен маңызы бар. Классикалық нысан дрозофил шыбынына қарағанда аталған микроорганизмдердің генетикалық тəжірибе үшін маңызды қасиеттері бар.

   1. Гаплоидтылық, яғни бір хромосоманың болуы, доминанттылық көрінісін болдырмайды.

   2. Жоғары жылдамдықта көбею – зертханалық жағдайда бірнеше сағатта миллиардтаған популяциялар алуға мүмкіндік береді.

   3. Бактериялар мен вирустарды генетикалық талдау тəсілдерінің жоғары мүмкіндігі – олардың мутанттарын жиілігі 10-9 жəне одан төмен деңгейде анықтауға мүмкіндік береді.

   4. Жыныстық дифференциация – сəйкес генетиканың ақпаратты беретін жəне қабылдау мүмкіндігі бар донорлық жəне реципиенттік бактерия жасушаларының болуына негізделген.

   5. Бактерияларда ДНК-ның ерекше фрагменттері – плазмидалар, транспозондар жəне Is– тіркесімдер болады.

Қазіргі молекулалық генетиканың жетістігі гендік инженерия тəсілдерінің жетілуімен байланысты – ол прокариоттар немесе эукариоттарға тасымалдау немесе оқшаулау болып табылады. Бұл бұрын белгісіз генотиптерді, əсіресе бактериялар мен вирустардың арасында алуға жəне жаңа биотехнологиялық əдіспен вакциналар, интерферондар, гормондар жəне т. б. биологиялық белсенді заттар өндіруге негіз болды.

Негізгі бөлім

   Плазмидтер — хромосомадан тыс тұқымқуалаушылык қасиеттер иесі. Торша хромосомасымен байланыспай өз алдына сақтала алатын генетикалық элементтер. Оларға торша органоидтарының генетикалық аппараттары жəне торша тіршілігіне катынасы жоқ тіркемдер топтары жатады. Қейінгілердің ішінде көбірек зерттелгендері бактерия П., мысалы, антибиотиктер мен сульфаниламидтерге төзімділік факторы. П. капшілігі сақиналы қостізбекті ДНҚ молекуласы тү-ріиде болады м. с. 106—108. П.тірі торшаларда көп тараған,олар генетикалық зерттеулерде қолданылады, мысалы олардыц көмегімеи кейбір гендер мен белоктар түзілуін бақылауға болады. Кейінгі жылдары гендік инженерияда бөтен ДНК тасымалдаушысы ретінде кецінен қолданылады.

[pic 2]

R – плазмидалар əртүрлі түрлер бактерияларында дəрілік препараттарға (антибиотиктер, сульфаниламидтер, т.б.) көптеген тұрақтылыққа жауап береді

 F - плазмидалар  Конъюгация мен жыныстық пили түзуге қабілетін анықтайтын бактериялардың жыныстық факторы

Ent - плазмидалар Энтеротоксиннің өнімін детерминациялайды (бақылайды)

Тасымалданатын (жылжымалы, миграцияланатын) генетикалық элементтер — бұл бір геном бойында немесе бір геномнан екінші геномқа өту қабілетіне ие ДНҚ молекуласының бөліктері. Прокариоттарда тасымалданатын генетикалық элементтер ДНҚ молекуласының бөліктерінің екі типімен сипатталады — инсерционды тізбектер (IS) және транспозондар (Тп).