Электронды теодолиттер

Реферат

Тақырыбы: Электронды теодолиттер

                                 Орындаған:

Тобы:

                                      Тексерген:

2023ж

Мазмұны:

Кіріспе

Негізгі бөлім

1.        Теодолиттің түрлері

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Ғылыми-техникалық  прогресс  бір  орында  тұрмайды.  Күн  сайын  ол  біздің

өміріміздің  көбірек  салаларын  қамтиды.  Соңғы  бірнеше  жылда  құрылыс  қарқыны айтарлықтай  өсті.  Нəтижесінде,  бұл  геодезияға  арналған  жабдықтардың  дамуына əкелді. Заманауи құрылыс алаңындағы кез-келген Геодезиялық аспаптар ең маңызды жəне қажетті элементтердің бірі болып табылады. Мұнда Геодезиялық аспаптар мен жоғары дəлдікті компьютерлік техника сегментінің дамуы арасындағы тұрақты өзара байланыс анық байқалады. Компьютерлік инновациялар геодезиялық жабдықтарды жаңартуға  жəне  жетілдіруге  мүмкіндік  берді.  Мұндай  жабдықсыз,  мысалы, ғимараттар  мен  құрылыстарды  салу  процесінде  инженерлік  коммуникацияларды орнатуды  елестету  қиын.  Егер  сізге  геодезиялық  түсірілім,  топографиялық  немесе кадастрлық  түсірілім  қажет  болса,  онда  сізге  оптикалық  жəне  электронды теодолиттер  немесе  электронды  тахеометрлер  қажет.  Электрондық  тахеометр көптеген  процестерді  автоматтандыратын  технологиялық  жетілдірілген  құрылғы болса да, зерттеушілер əртүрлі мəселелерді шешу үшін оптикалық немесе электронды теодолиттерді кеңінен қолданады. Электрондық теодолитті қолдану оңай, дисплейдің болуы ыңғайлы жəне бірқатар қателерді жояды. Оптикалық теодолиттер-бұл төмен температурада  жұмыс  істей  алатын  сенімді  құрылғылар,  жəне  бұл  геодезиялық құрылғылардың  бағасы  олардың  пайдасына  соңғы  дəлел  емес.  Əрине,  электронды тахеометрлер  қымбат  құрылғылар,  бірақ  оларда  бар  функциялар  жəне  олардың техникалық жабдықтары бағаны ақтайды. Негізінен, тахеометрлер-бұл кең ауқымды міндеттерді  шешуге  арналған  көп  функциялы  станциялар,  электрондық тахеометрлерге объектіде бола отырып, бірқатар түрлі міндеттерді шешуге мүмкіндік беретін  заманауи  бағдарламалық  қамтамасыз  ету  орнатылған.  Роботизированные электронные тахеометры қабілетті қадағалауға ереже көрсететін призмалар. Кейбір

мəселелерді шешу кезінде бұл құрылғылар адамның үнемі қатысуын қажет етпейді жəне алдын-ала белгіленген бағдарлама бойынша жұмыс істей алады.

Кадастр жұмыстарында электронды тахеомехрлермен жұмыс жасаудың тиімділігі Қазіргі кездегі дәлдігі мен өнімділігі жоғары геодезиялық өлшеу аспаптарына электронды теодолиттер мен тахеометрлер жатады. Олар арқылы барлық өлшеулерді автоматтандырылған режимде орындауға мүмкіндік туды. Бұндай өлшеу аспаптары өлшеу нәтижелерін тіркеу және сақтау, әрі қарай ЭЕМ-ы арқылы өңдеуге мүмкіндік беретін есептеу және ақпараттарды сақтау құралдарымен жабдықталған. Дыбыс арқылы топографиялық-геодезиялық ақпараттарды далалық жағдайда өңдеу еңбек өнімділігін арттырады және есеп алушының қателерін азайтады. Топографиялың түсіріс және басқа инженерлік-геодезиялық жұмыс түрлерін жүргізуде далалық өлшеулерді автоматтандыру үшін жоғары дәлдіктегі электрондық тахеометрлер жасалып шығарылған. Электрондық тахеометр құрылысы кодты теодолиттің негізінде жасалған. Ол бұрыш өлшеу бөлігінен, сәулелі арақашықтық өлшеуіштен және біріктіріп орналастырылған ЭЕМ-нан тұрады. Бұрыш өлшеуіш бөлігімен горизонталь және вертикаль бұрыштар өлшеніп, сәулелі арақашықтық өлшеуіш арқылы ұзындық анықталады, ал ЭЕМ әр түрлі геодезиялық есептерді шығаруды, аспаптың жұмысын басқаруды, өлшеу нәтижелерін бақылауды және оларды сақтауды қамтамасыз етеді. Мысал ретінде Ресейде шығарылатын (1-сурет) электрондық ТаЗМ тахеометрін атауға болады: ол арқылы горизонталь бұрыштарды, зенит аралығын, көлбеу аралықты 10 мм үйлеспеушілікпен анықтауға болады және горизонталь салындылар, өзара биіктіктер, көздеу биіктіктері, координата өсімшелері немесе көздеу нүктелерінің координаталары анықталады. Аспап үш режимде жұмыс істей алады: жекеленген, жартылай автоматты, автоматты және бақылау режимінде. Геодезиялық есептер атмосфераның рефракциясын, жердің қисықтығын, температураны, қысымды, аспап штативтерінің және шағылыстырушылар биіктіктерінің айырмашылықтарын есепке ала отырып шығарылады. Бұрыштық өлшемдер градустар мен гон арқылы өлшенеді. Аспаптың бұрыштың сезгісі кодты жинағыш типті болып келеді. Тахеометрдің жиынтығында шағылыстырушылар, штативтер, ток көзі, заряд беру, зарядты жою құрылғылары, аспапты түзету және күту жабдықтары кіреді. Түнде жүмыс істеу үшін ТаЗМ тахеометрі электр жабдығымен қамтамасыз етілген. Цифрлық таблоға түсетін оперативтік ақпаратты тахеометрдің жадысына немесе сыртқы жинағышқа енгізуге болады. Ресейде шығарылатын 2Та5 тахеометрі ТаЗМ атқаратын жұмыстарды орындайды, бірақ оның техникалық сипаттамалары өзгеше: горизонталь бұрыш өлшеу қателігі - 5", зенит аралығын өлшеу қателігі - 7", көлбеу аралықты өлшеу қатесі - (5+3 D км) мм. Шетелдік фирмалар (АҚШ, Германия, Швеция, Жапония және басқа) бұрыш өлшеу дәлдігі 0,5-тан 20"-қа дейін, арақашықтық өлшеу дәлдігі 2-ден 10 мм-ге дейін, ішкі жады 10000 нүкте бойынша бақылау нәтижелерін сақтай алатын әр түрлі электронды тахеометрлер шығарады. Роботталған электронды тахеометрлер де баршылық, мысалы, «Геотроникс» (Швеция) фирмасының «Геодиметр-640» электронды тахеометрі берілген бағдарлама бойынша шағылыстырушылардың орнын өзі таба алады, оларға дейінгі аралықты, горизонталь және вертикаль бұрыштарды өлшейді және әр шағылыстырушының координаталарын есептейді. Карьерлерде бұндай аспаптардың көмегімен карьер ернеулерінің, кертпештерінің деформацияларын анықтайды.