Семей қаласында дендрологиялық мақсатта қолданатын өсімдіктер түрлерін зерттеу

,Семей  қаласында дендрологиялық  мақсатта  қолданатын   өсімдіктер  түрлерін  зерттеу

 Зулжалелова Ж. Қ.    3- курс  студенті.

Ғылыми жетекшілері : б. ғ.к.   Силыбаева Б. М,    аға оқытушы   Букабаева  Ж. Т.

 Кез келген елді мекендердің ауасын тазартудың бірден бір көзі – жасыл   өсімдіктер жүйесін дамыту болып табылады. Көгалдандыру   мақсатында  қолданатын    өсімдіктердің  жарыққа  байланысты, суыққа    төзімділігі  тәрізді  факторлар   ескеріледі.  

    Әсіресе  ауасы  әртүріл  сыртқы  факторларға  ( автокөлікетер,  тұрғын  үйлермен,  қаланы  жылытуға арналған  қондырғылар) байланысты  қатты  ыластанған  елді  мекендерді    көгалдандыру  мақсатында  әртүрлі  бұталар  мен  жапырақты ағаштар  түрлері  отырғызылған. Зерттеу  жұмысында  қалалы  жерлерде    декоративтік  мақсатта  отырғызылған   сүректі өсімдіктер  түрлерінің  классификациялары  берілген.  Оның  ішінде   қаланың  парктері, скверлері   және  жабық  алаңдарда, яғни  өсімдіктердің  өсу  ортасына    қолайлы  жағдайлар  жасалған  жерлерде  өсетін  өсімдіктер  жеке  қарастырылған   (1).    Дүние жүзінде  көптеген  ірі  қалаларды көгалдандыру  үшін, әсіресе  декоративтік   мақсатта  көптеген  тәсілдер  қолданады.   Жол жиектерінде, үй  маңында  өсетін  өсімдіктермен  қатар,  үйдің  сыртқы  қабырғаларын   лианды өсімдіктер  түрлерімен  көмкеріп  өсіру,   этажды  террасаларда   гүлдейтін  өсімдіктерді  өсіру,    арнаулы  ыдыстарда өсіріп іліп  қою  сияқты  көптеген   әдістер  қолданылады (2).  Жол жағалауларына отырғызылған ағаш пен бұталар, ауадағы көмір қышқыл газды сіңіріп, ауаны отгегімен байытады.  Сол сияқты,   елді мекендерді желден, күннен,  шаңнан қорғауы  және шуды азайтуы  ол жерлерде   отырғызылған  сүректі өсімдіктерді  саны   мен   алып жатқан  жер  көлеміне  тікелей  байланысты болады. Бұл жұмыстар көгалдандырылатын алқаптың ауа райы, топырақ құрамы, жер бедері және  суаруға қажетгі су көздерінің  орналасу   тәрізді  негізгі  бағыттары ескерілуі  қажет. (3 4). 

  Қазақстанның   елді  мекендерінде  ағаш отырғызу, оны күтіп-баптауға   байланысты  арнаулы   мекемелер  айналысады. Осыған  байланысты,   Шығыс  Қазақстанға  қарасты  Семей  қаласын  көгалдандыру  жұмыстарымен   айналысуға  бағыттылған  жұмыстар жүргізілуде.    Маршрутты  ғылыми  зерттеу  жұмысының  обьектісі  ретінде  Семей  қаласын   көгалдандыру  мақсатында  қолданылатын  ағаштар,  бұталар  және  жартылай  бұталы  өсімдіктер  түрлерін  анықтау  және  олардың   биологиялық  ерекшеліктеріне   сипаттамалар  жасау  болып  саналады.  

          Ғылыми  зерттеу  жұмысының   мақсаты   мен міндеті:

1. Семей қаласының  әртүрлі  жерлерінде  өсетін   ағаштар, бұталар  мен  жартылай  бұталы  өсімдіктер  түрлерін анықтау;

2. Зерттеуге  қажетті  өсімдіктер   түрлерін гербарийлеу  және  кездесу жиіліктерін  анықтау;    

3. Қалада өсетін  ағаштардың  тіршілік  формасына  байланысты биологиялық сипаттамасын  жасау;

 4. Семей қаласын  көгалдандыру  мақсатында  қолданатын  сүректі  өсімдіктердің  тиімділігіне  байланысты   анықтау   жұмыстарын  жүргізу.

Семей  қаласындағы ағаштар мен бұталардың негізгі түр құрамы

                                                    1-   Кесте