Табиғи анабиоз және гипобиоз

Тақырып №3. Табиғи анабиоз және гипобиоз.

Тапсырма №1. Берілген сөздерге аңықтама беріңіз:

Анабиоз –  (гр. anabіosіs – жандану, қайта тірілу) – қолайсыз жағдайда организмнің тіршілік қабілетінің уақытша жойылып, не мүлдем әлсіреп кету құбылысы немесе эволюциялық даму жолында организмнің тіршілік ортасына физиологиялық бейімделуі;

Мезабиоз – толық анабиоз күйіне енген аралық организмдер болып табылады. Мезобиоздың бір формасы диапауза болып табылады, ол аяз басталғанға дейін кейбір жәндіктерде ұзақ қалыптасуына, бейімделу өзгерістеріне қатысты.

Гипобиоз – тірі жүйелердің жұмыс істеуі әлсірегенде уақытша құнсыздану жағдайы. Сонымен қатар ассимиляция мен диссимиляция үрдістерінің едәуір зияны болғанымен, алайда олар ақуыздардың құрылымын айтарлықтай бұзуымен бірге жүрмейді. Сондықтан, мысалы, сүтқоректілердің қысқы ұйқыға кетуі гомоиотермиялық жануарлардың ағзасындағы өмірлік үдерістердің кері әсерін тигізетін құбылыс ретінде қарастырылуы мүмкін, олардан организм қоршаған ортаға қолайлы температуралық шарттарда қайтадан белсенді өмірге ауыса алады.

Гибернация – бұл организмнің маңызды жағдайы. Ол метаболиттік және физиологиялық функция организмдерін төмен температурада 0 градустан жоғары емес сипаттайды. Гетеротермді жануарларда гибернациялық құбылыстың пайда болу механизмі эволюциялық және генетикалық даму барысында анықталған. Бұл процестердің анықтамасы бірінші ретте нейронның геномдарының қызметінің өзгеруіне байланысты екендігі айқындалады.

Криоанабиоз – температураның төмендеуі нәтижесінде пайда болатын тоқтатылған анабиоздың бәр түрі. Криобиоз дененің жасушаларын қоршап тұрған су қатқанда басталады, молекулалық қозғалғыштық тоқтайды, бұл денеге қолайлы жағдайлар оралғанға дейін мұздатуға төтеп беруге мүмкіндік береді. Сондай организмнің бірі – омар.